منطقه ۸ شهرداری تهران یکی از مناطق شهری تهران است که در شرق این شهر قرار دارد. این منطقه در دامنه شیب ملایم رشته کوه البرز در شمال کوه های سه تپه در شرق تهران قرار گرفته است. از به ارتفاعات کوه البرز، نیز به بزرگراه رسالت در منطقه چهار از جنوب به منطقه سیزده و جنگل های سرخه حصار و کوه های سه تپه می رسد. از غرب به سبلان جنوبی و استاد حسن بنا منتهی می شود. [ ۲]
سابقه توسعه کالبدی و فضایی منطقه هشت شهرداری تهران به سال های دهه بیست خورشیدی بازمی گردد. محله های نارمک، مجیدیه و تهران پارس در شمار سکونت گاه های قدیمی شهری این منطقه هستند و در این بخش مروری بر توسعه کالبدی برخی از محله های قدیمی منطقه هشت می پردازیم.
• هسته مرکزی محله مدائن به عنوان نخستین تجربه شهرسازی مدرن ایرانی با احداث ساختمانی کوی کالاد رقم خورد. این ساختمان سال ۱۳۲۹ به وسیله بانک ساختمانی طرح ریزی شد. بسط و گسترش این محله در فاصله سال های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۵ محقق شد. این محله از شمال به بزرگراه رسالت، از جنوب به خیابان شهید ثانی، از شرق به خیابان مهر و از غرب هم به خیابان آیت و میدان نبوت محدود می شود. [ ۳] همچنین محله نارمک از جمله نخستین شهرک های مدرن طراحی شده با ساختار منظم شبکه معابر شمالی - جنوبی و دارای سلسه مراتب است که در نیمه دوم دهه سی تا نیمه دهه اول دهه چهل خورشیدی بنیان گذاشته شده است. مستند به اولین طرح جامع تهران با پیشنهاد دسترسی محور سالت به اراضی شرق از طریق جاده قدیم شمیران، محله نارمک به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. این محله هم اکنون از شمال به بزرگراه رسالت از جنوب به خیابان شهید ثانی، از شرق به خیابان آیت ( میدان نبوت ) و از غرب به خیابان سمنگان محدود می شود. [ ۴]
• بر اساس گزارش های تاریخی از اوائل دهه چهل خورشیدی طراحی و نقشه کشی اولیه محله فدک توسط برخی مهندسین خارجی انجام گرفت. به نقل از اسناد و مدارک موجود نخستین جرقه های شکل گیری این محله مربوط به اوائل دهه سی خورشیدی بازمی گردد. این محله هم اکنون از شمال به بزرگراه رسالت از جنوب به خیابان شهید ثانی و خیابان گلستان مسیر باختر، از شرق به خیابان سمنگان و در نهایت از غرب به بزرگراه امام علی محدود می شود. [ ۵]
• همچنین در مرور نخستین اقدام های در ایجاد و بسط فضای کالبدی منطقه هشت شهرداری تهران می توان به محله مجیدیه اشاره کرد. محله مجیدیه تا سال ۱۳۳۳ جز حاشیه شهر به شمار می آمد، به همین دلیل به جز یک داروخانه هیچ گونه امکانات رفاهی بهداشتی دیگری نداشت. به نقل از تاریخ محله مجیدیه نوشته ادوارد میناس در هیچ خانه ای حمام شخصی وجود نداشت و اولین حمام عمومی ۱۳۳۵ به نام حمام «رصاب» در کوچه «آذری» تأسیس شد که هم اکنون مورد استفاده اهالی محل است. این محله پیش از آن هم که به عنوان سکونت گاه انتخاب شود، به دلیل عدم زین مناسب و ماسه ایی بودن خاک آن جایی مناسب برای کشت و زرع نبود. برخلاف دیگر آبادی های و محله های تهران قدیم که خاکی حاصل خیز داشتند. مستند به گزارش های تاریخی این محله از سمت شرق بعد از ۱۶ متری دوم خارج از محدوده تلقی می شد و تا ده نارمک هیچ خانه یا سکونت گاهی در آن قرار نداشت؛ از این منطقه در تهران سال های قبل از دهه بیست به عنوان محل دفع نخاله های ساختمانی و … استفاده می شد. [ ۶] از نیمه نخست دهه سی است که تدریجاً با سکونت گزیدن شماری از مردمان ترک، فارس و ارمنی این منطقه مورد توجه قرار می گیرد و آهنگ و رشد و توسعه کالبدی آن از نیمه دهه سی رقم می خورد. بر اساس گزارش های موجود تا سال ۱۳۳۲ حدود هشتاد خانوار در اینجا ساکن شدند. در آن زمان کوچه ها خاکی بودند و رودخانه دیوار کشی و پل نداشت و ماشین ها از داخل رودخانه عبور می کردند. در اواخر سال ۱۳۳۲ اولین کارخانه برق تأسیس شد که خیابان های استاد حسن بنا و ۱۶ متری اول و دوم و مجیدیه جنوبی را روشن می کرد. در آن زمان آب لوله کشی و آشامیدنی وجود نداشت و هر خانه آب انباری داشت که از جوی روستای شمس آباد و با هماهنگی و تنظیم میرآب پر می شد و برای شست و شو و نظافت مورد استفاده قرار می گرفت. ایجاد نخستین تأسیسات آب لوله کشی در این محله به سال ۱۳۳۴ بازمی گردد که دو تن از خیریان با حفره چاهی عمیق و تأسیس شرکت آب کاخ، لوله کشی را ایجاد کردند. [ ۶] این محله هم اکنون از شمال به بزرگراه رسالت، از جنوب به خیابان جانبازان غربی، از شرق به ۱۶ متری دوم و از غرب به خیابان استاد حسن بنا محدود می شود. [ ۶]
• در نهایت واپسین تلاش های برای توسعه کالبدی منطقه هشت تهران در سال های قبل از انقلاب به ایجاد و بسط و گسترش محله تهران پارس در سال ۱۳۵۰ بازمی گردد. تهرانپارس به صورت شبکه شطرنجی و منظم وارد محدوده خدماتی منطقه هشت شهر تهران شد. در اولین طرح جامع تهران با پیشنهاد دسترسی محور رسالت به اراضی شرق از طریق جاده قدیم شمیران محله تهران پارس به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. همزمان با تفکیک اراضی و توسعه های شهری قسمت عمده ای از اراضی جنوب شرق محدوده ( در اطراف جاده دماوند ) به کاربری های صنعتی اختصاص یافت. این کاربری پهنه صنعتی مهمی را در جنوب محله تهرانپارس رقم زد. شهروندان تهرانی از طریق ترمینال شرق به عنوان پایانه بین شهری به شهرهای شمالی ایران دسترسی دارند. این محله هم اکنون از شمال و شرق به بزرگراه رسالت از جنوب به خیابان دماوند و از غرب به بزرگراه شهید باقری محدود می شود. [ ۷]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفسابقه توسعه کالبدی و فضایی منطقه هشت شهرداری تهران به سال های دهه بیست خورشیدی بازمی گردد. محله های نارمک، مجیدیه و تهران پارس در شمار سکونت گاه های قدیمی شهری این منطقه هستند و در این بخش مروری بر توسعه کالبدی برخی از محله های قدیمی منطقه هشت می پردازیم.
• هسته مرکزی محله مدائن به عنوان نخستین تجربه شهرسازی مدرن ایرانی با احداث ساختمانی کوی کالاد رقم خورد. این ساختمان سال ۱۳۲۹ به وسیله بانک ساختمانی طرح ریزی شد. بسط و گسترش این محله در فاصله سال های ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۵ محقق شد. این محله از شمال به بزرگراه رسالت، از جنوب به خیابان شهید ثانی، از شرق به خیابان مهر و از غرب هم به خیابان آیت و میدان نبوت محدود می شود. [ ۳] همچنین محله نارمک از جمله نخستین شهرک های مدرن طراحی شده با ساختار منظم شبکه معابر شمالی - جنوبی و دارای سلسه مراتب است که در نیمه دوم دهه سی تا نیمه دهه اول دهه چهل خورشیدی بنیان گذاشته شده است. مستند به اولین طرح جامع تهران با پیشنهاد دسترسی محور سالت به اراضی شرق از طریق جاده قدیم شمیران، محله نارمک به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. این محله هم اکنون از شمال به بزرگراه رسالت از جنوب به خیابان شهید ثانی، از شرق به خیابان آیت ( میدان نبوت ) و از غرب به خیابان سمنگان محدود می شود. [ ۴]
• بر اساس گزارش های تاریخی از اوائل دهه چهل خورشیدی طراحی و نقشه کشی اولیه محله فدک توسط برخی مهندسین خارجی انجام گرفت. به نقل از اسناد و مدارک موجود نخستین جرقه های شکل گیری این محله مربوط به اوائل دهه سی خورشیدی بازمی گردد. این محله هم اکنون از شمال به بزرگراه رسالت از جنوب به خیابان شهید ثانی و خیابان گلستان مسیر باختر، از شرق به خیابان سمنگان و در نهایت از غرب به بزرگراه امام علی محدود می شود. [ ۵]
• همچنین در مرور نخستین اقدام های در ایجاد و بسط فضای کالبدی منطقه هشت شهرداری تهران می توان به محله مجیدیه اشاره کرد. محله مجیدیه تا سال ۱۳۳۳ جز حاشیه شهر به شمار می آمد، به همین دلیل به جز یک داروخانه هیچ گونه امکانات رفاهی بهداشتی دیگری نداشت. به نقل از تاریخ محله مجیدیه نوشته ادوارد میناس در هیچ خانه ای حمام شخصی وجود نداشت و اولین حمام عمومی ۱۳۳۵ به نام حمام «رصاب» در کوچه «آذری» تأسیس شد که هم اکنون مورد استفاده اهالی محل است. این محله پیش از آن هم که به عنوان سکونت گاه انتخاب شود، به دلیل عدم زین مناسب و ماسه ایی بودن خاک آن جایی مناسب برای کشت و زرع نبود. برخلاف دیگر آبادی های و محله های تهران قدیم که خاکی حاصل خیز داشتند. مستند به گزارش های تاریخی این محله از سمت شرق بعد از ۱۶ متری دوم خارج از محدوده تلقی می شد و تا ده نارمک هیچ خانه یا سکونت گاهی در آن قرار نداشت؛ از این منطقه در تهران سال های قبل از دهه بیست به عنوان محل دفع نخاله های ساختمانی و … استفاده می شد. [ ۶] از نیمه نخست دهه سی است که تدریجاً با سکونت گزیدن شماری از مردمان ترک، فارس و ارمنی این منطقه مورد توجه قرار می گیرد و آهنگ و رشد و توسعه کالبدی آن از نیمه دهه سی رقم می خورد. بر اساس گزارش های موجود تا سال ۱۳۳۲ حدود هشتاد خانوار در اینجا ساکن شدند. در آن زمان کوچه ها خاکی بودند و رودخانه دیوار کشی و پل نداشت و ماشین ها از داخل رودخانه عبور می کردند. در اواخر سال ۱۳۳۲ اولین کارخانه برق تأسیس شد که خیابان های استاد حسن بنا و ۱۶ متری اول و دوم و مجیدیه جنوبی را روشن می کرد. در آن زمان آب لوله کشی و آشامیدنی وجود نداشت و هر خانه آب انباری داشت که از جوی روستای شمس آباد و با هماهنگی و تنظیم میرآب پر می شد و برای شست و شو و نظافت مورد استفاده قرار می گرفت. ایجاد نخستین تأسیسات آب لوله کشی در این محله به سال ۱۳۳۴ بازمی گردد که دو تن از خیریان با حفره چاهی عمیق و تأسیس شرکت آب کاخ، لوله کشی را ایجاد کردند. [ ۶] این محله هم اکنون از شمال به بزرگراه رسالت، از جنوب به خیابان جانبازان غربی، از شرق به ۱۶ متری دوم و از غرب به خیابان استاد حسن بنا محدود می شود. [ ۶]
• در نهایت واپسین تلاش های برای توسعه کالبدی منطقه هشت تهران در سال های قبل از انقلاب به ایجاد و بسط و گسترش محله تهران پارس در سال ۱۳۵۰ بازمی گردد. تهرانپارس به صورت شبکه شطرنجی و منظم وارد محدوده خدماتی منطقه هشت شهر تهران شد. در اولین طرح جامع تهران با پیشنهاد دسترسی محور رسالت به اراضی شرق از طریق جاده قدیم شمیران محله تهران پارس به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد. همزمان با تفکیک اراضی و توسعه های شهری قسمت عمده ای از اراضی جنوب شرق محدوده ( در اطراف جاده دماوند ) به کاربری های صنعتی اختصاص یافت. این کاربری پهنه صنعتی مهمی را در جنوب محله تهرانپارس رقم زد. شهروندان تهرانی از طریق ترمینال شرق به عنوان پایانه بین شهری به شهرهای شمالی ایران دسترسی دارند. این محله هم اکنون از شمال و شرق به بزرگراه رسالت از جنوب به خیابان دماوند و از غرب به بزرگراه شهید باقری محدود می شود. [ ۷]
wiki: منطقه ۸ شهرداری تهران