[ویکی نور] منطق المشرقیین، نوشته شیخ الرئیس، به زبان عربی و در مورد پاره ای از مباحث منطقی می باشد. بو علی، در صدد بوده که در قبال یونانیان که غربی بوده اند، حکمت مردم مشرق زمین را تنظیم و تکمیل نماید؛ از این رو دست به تصنیف کتابی زد در حکمت؛ به معنای عامش(شامل منطق، الهیات، طبیعیات، ریاضیات، اخلاق و سیاست) و در آن نقاط ضعف فلسفه یونانی و نقاط قوت فلسفه شرقی را بیان نمود. تاریخ تألیف این کتاب، حدودا بین سال های 414 تا 417ق، بوده است.
کتاب، در باره مباحث منطق است، ولی ناتمام می باشد، بر اساس تنظیمی که ابن سینا در این کتاب دارد، بحث های باب تصورات به اتمام رسیده و بحث های باب قضایا از ابتداء تا بحث تناقض، ادامه یافته است.
بو علی، پس از بیان انگبزه خویش از تألیف این کتاب و اهمیت آن، به شرح مطالب زیر می پردازد: ذکر علوم و تقسیم اولیه آنها به علومی که احکامشان موقت است و علومی که احکامشان همه گاهی است و تقسیم این دسته، به اصلی و فرعی و تقسیم علوم اصلی، به نظری و عملی و تقسیم هر کدام، به اقسامی؛ مقدمات تصور؛ لفظ مفرد و معنای مفرد؛ کلی و جزیی؛ معنای حمل کردن چیزی بر چیزی و شرط آن؛ اقسام دلالت لفظ بر معنا؛ انواع دلالت محمول بر موضوع؛ انواع دلالت بر ماهیت؛ مقومات شیء؛ لازمات شیء؛ عوارض غیر لازمه؛ لاحق عام و خاص؛ انواع ترکیب معنی هایی که در عموم و خصوص مختلفند؛ ترکیب حالات محمولات با یک دیگر؛ انواع تعریف؛ حد؛ امتحان محمول؛ امتحان عام؛ امتحان ذاتی مقوم؛ امتحان عرضی؛ امتحان جنس؛ امتحان فصل؛ امتحان خاصه مطلقه؛ تعریف اسم و کلمه و ادات و قول؛ انواع قضایا؛ تحقیق موضوع در قضیه حملیه؛ تحقیق محمول در قضیه حملیه؛ تحقیق اجزای قضیه حملیه؛ تحقیق ایجاب حملی؛ تحقیق سلب حملی؛ تحقیق کلی موجب در حملیات؛ تحقیق کلی سالب در حملیات؛ موجبه جزییه و سالبه جزییه؛ زوایدی که به قضایا ملحق می شوند؛ تحقیق مقدمه مطلقه؛ تحقیق مقدمه ممکنه؛ تناقض؛ نقیض مطلقه عامه ای که موجبه کلیه باشد؛ نقیض مطلقه لازمه ای که موجبه کلیه باشد و...
کتاب منطق المشرقیین، در سال 1289ش، برابر با 1910م، همراه با کتاب دیگری در منطق، به قلم شیخ الرئیس و به صورت نظم با نام«القصیدة المزدوجة»، در قاهره چاپ شده و بعدا توسط کتاب خانه آیت الله نجفی مرعشی، تجدید چاپ گردیده است.
البته این کتاب، ناقص است و فقط شامل بحث های تصورات و بحث های قضایا تا بحث نقیض می باشد.
کتاب، در باره مباحث منطق است، ولی ناتمام می باشد، بر اساس تنظیمی که ابن سینا در این کتاب دارد، بحث های باب تصورات به اتمام رسیده و بحث های باب قضایا از ابتداء تا بحث تناقض، ادامه یافته است.
بو علی، پس از بیان انگبزه خویش از تألیف این کتاب و اهمیت آن، به شرح مطالب زیر می پردازد: ذکر علوم و تقسیم اولیه آنها به علومی که احکامشان موقت است و علومی که احکامشان همه گاهی است و تقسیم این دسته، به اصلی و فرعی و تقسیم علوم اصلی، به نظری و عملی و تقسیم هر کدام، به اقسامی؛ مقدمات تصور؛ لفظ مفرد و معنای مفرد؛ کلی و جزیی؛ معنای حمل کردن چیزی بر چیزی و شرط آن؛ اقسام دلالت لفظ بر معنا؛ انواع دلالت محمول بر موضوع؛ انواع دلالت بر ماهیت؛ مقومات شیء؛ لازمات شیء؛ عوارض غیر لازمه؛ لاحق عام و خاص؛ انواع ترکیب معنی هایی که در عموم و خصوص مختلفند؛ ترکیب حالات محمولات با یک دیگر؛ انواع تعریف؛ حد؛ امتحان محمول؛ امتحان عام؛ امتحان ذاتی مقوم؛ امتحان عرضی؛ امتحان جنس؛ امتحان فصل؛ امتحان خاصه مطلقه؛ تعریف اسم و کلمه و ادات و قول؛ انواع قضایا؛ تحقیق موضوع در قضیه حملیه؛ تحقیق محمول در قضیه حملیه؛ تحقیق اجزای قضیه حملیه؛ تحقیق ایجاب حملی؛ تحقیق سلب حملی؛ تحقیق کلی موجب در حملیات؛ تحقیق کلی سالب در حملیات؛ موجبه جزییه و سالبه جزییه؛ زوایدی که به قضایا ملحق می شوند؛ تحقیق مقدمه مطلقه؛ تحقیق مقدمه ممکنه؛ تناقض؛ نقیض مطلقه عامه ای که موجبه کلیه باشد؛ نقیض مطلقه لازمه ای که موجبه کلیه باشد و...
کتاب منطق المشرقیین، در سال 1289ش، برابر با 1910م، همراه با کتاب دیگری در منطق، به قلم شیخ الرئیس و به صورت نظم با نام«القصیدة المزدوجة»، در قاهره چاپ شده و بعدا توسط کتاب خانه آیت الله نجفی مرعشی، تجدید چاپ گردیده است.
البته این کتاب، ناقص است و فقط شامل بحث های تصورات و بحث های قضایا تا بحث نقیض می باشد.