منشی الممالک

مُنشی الممالک
از مناصب دولتی ایران. تا قبل از صفویان هر دستگاه و دیوانی منشی مخصوص خود را داشت که وظیفۀ وی ثبت، تنظیم، تهیۀ آمار و درج آن در دفاتر دولتی بود. در عصر صفویه منشی الممالک، تمام نامه ها، فرمان ها و احکامی که از «دفترخانه همایونی» صادر می گردید، احکام مناصب وزرا، مستوفیان، کلانتران و محتسبان ولایات و احکام دیوان عدالت، قضا و همچنین پاسخگویی نامه های درباری را برعهده داشت که بخشی از آن ها را منشیان از طرف وی می نوشتند. اما نگارش بسیاری از فرمان های محرمانه، احکام، اسناد و مدارک مملکتی، ثبت فرمان های شاه و ارسال آن به دارالانشاء، و نیز ثبت وقایع سیاسی و تاریخی در برخی مواقع توسط شخص منشی الممالک انجام می گرفت. این منصب در صدر مناصب امور اداری قرار داشت و مشاغل متعددی زیر نظر او به کار مشغول بودند. منشی الممالک در شورای سلطنتی نیز شرکت می کرد و مسئولیت بخشی از مکاتبات خاص را برعهده داشت و از این جهت منصبی بااهمیت و پرنفوذ بود. در دوران افشاریه، منشی الممالک در واقع، رئیس دیوان رسالت و دارالانشاء بود و عده ای منشی، کاتب و دبیر در اختیار داشت. در دورۀ زندیه این مقام، دارای اهمیت زیاد بود و وظیفۀ صاحب این منصب، تهیه اسناد و مدارک کشوری و ارسال آن به کلیه نقاط کشور بود. همچنین اغلب مکاتبات کشوری به مسئولیت و تصدی وی انجام می شد. در زمان قاجار، منشی الممالک رئیس کلیه منشیان بود و وظیفۀ وی تهیه و ارسال اسناد و مدارک کشوری ممهور به مهر عالی بود.