مندل گرگور یوهان

دانشنامه آزاد فارسی

مِندِل، گرگور یوهان (۱۸۲۲ـ۱۸۸۴)(Mendel, Gregor Johann)
مِندِل، گرگور یوهان
زیست شناس اتریشی و بنیاد گذار ژنتیک. آزمایش های او با نسل های پیاپی گیاه نخودفرنگی پایه های نظریۀ وراثت ذره ایاو را با خصوصیات بارز و نهفته در برابر نظریۀمخلوط شدن صفات وراثتیفراهم کرد (← مندل گرایی). نتایج تحقیقات او که از ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۹ منتشر شدند تا اوایل قرن ۲۰ ناشناخته بود. مندل دو اصل تدوین کرد که اینک با نام «اصول بنیادی وراثت» شناخته می شود: اصل یا قانون تفکیک صفاتو قانون جورشدن مستقل صفات. مندل چنین استنتاج کرد که هر گیاهِ والدی برای تعیین یک صفت خاص، یک «عامل» به وی منتقل می کند. این عوامل را امروزه با عنوان ژنها یا اللها (دگره ها) می شناسیم. او نشان داد که عوامل زوج در زاده ها برای ایجاد صفات با هم دیگر مخلوط نمی شوند. بیشتر کارهای مندل بر روی گیاهان نخود فرنگیای صورت گرفت که در باغ صومعه پرورش می داد. او به دقت در هر گیاه، با خود باروری و پوشاندن گل ها، برای جلوگیری از گرده افشانی اتفاقی حشرات، دانه های تولیدشده گیاهان را جمع آوری و زاده های حاصل از کشت این دانه ها را مطالعه می کرد. با مشاهدۀ این که برخی گیاهان صفاتی کاملاً مشابه و یکسان تولید می کنند (خالص)، در حالی که برخی چنین نیستند (ناخالص)، الگوی وراثت صفات گوناگون را تعیین کرد. او یافته های خویش را در مقالۀ آزمایش ها با گیاهان دورگه(۱۹۸۶) گزارش کرد، ولی اهمیت کار وی را در آن زمان، حتی گیاه شناس مشهور، کارل ویلهلم فون ناگلی، که مندل نسخه ای از مقاله اش را برای او فرستاد، نشناخت. در ۱۹۱۶، شانزده سال پس از مرگش، با کشف دوبارۀ کارهای او توسط هوگو دو وریس، کارل اریش کورِنزو اریش شرماک، مندل شهرت پیدا کرد. مندل در هایسندورف، هاینسیسفعلی در جمهوری چک، زاده شد و در ۱۸۴۳، وارد صومعه اوگوستینی در برونموراوی، برنوی فعلی در جمهوری چک، شد. سپس، در وین به تحصیل پرداخت. در ۱۸۶۸، او راهب بزرگی در صومعه شد. پژوهش هایش در آمیزش گیاه نخودفرنگی اساس نظریۀ او، یعنی وراثت ذره ای را در برابر مخلوط شدن، تشکیل داد. او با مشاهده این که برخی گیاهان همیشه زاده هایی یکسان تولید می کنند، تصمیم گرفت تا نتایج آمیزش دو گیاه دارای خصوصیات متفاوت، مثلاً گیاهان نخودفرنگی با بوتۀ کوتاه را در برابر بلند، مطالعه کند. با آمیزش دادن دقیق از نوع خودباروری و جلوگیری از گرده افشانی اتفاقی، دانه های تولیدشده گیاه را جمع آوری کرد و گیاهان حاصل از کاشت این دانه ها را مطالعه کرد. او دریافت که گیاهان کوتاه فقط زاده های کوتاه تولید می کنند و دانه های این نسلِ دوم نیز فقط زاده های کوتاه تولید کردند. اما در گیاهان با بوتۀ بلند، مشاهده کرد گیاهانی با بوتۀ بلند و کوتاه تولید می شود و نتیجه گرفت که دو نوع گیاه بوته بلند وجود دارند: آن هایی که می توانند زاده های شبیه خود را به وجود آورند (نوع خالص) و آن هایی که چنین نیستند (نوع ناخالص). سپس، او به آمیزش گیاهان خالص دارای بوتۀ کوتاه و گیاهان خالص با بوته بلند پرداخت و دریافت در حالی که در نسل اول همه گیاهان بوتۀ بلند داشتند، زاده های حاصل از آمیزش گیاهان نسل اول از دو دست تشکیل شده اند: یک چهارم گیاهان خالص با بوتۀ کوتاه بودند، یک چهارم گیاهان خالص با بوتۀ بلند، و یک دوم نیز گیاهان ناخالص بلند را تشکیل می دادند. مندل همچنین سایر خصوصیات، مانند رنگ گل، شکل دانه، و وضع گل گیاه نخودفرنگی را مطالعه کرد و دریافت که مانند صفت طول بوتۀ گیاهان، قوانین ساده ای بر وراثت این صفات نیز حاکم است.

پیشنهاد کاربران

بپرس