منبت کاری

منبت کاری نام یکی از صنایع دستی در چندین کشور از جمله ایران است. ریشهٔ کلمهٔ منبت از کلمهٔ نبات گرفته شده و به معنی رویانیده می باشد؛ و به این دلیل بوده است که برجستگی گل و گیاه بر روی چوب، سنگ، و مانند روئیدن گیاه بر روی آن بوده است. هنر منبت که در آن حکاکی و کنده کاری روی چوب می باشد قدیمی ترین اثر منبت یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است.
مواد اولیه منبت انواع چوب است. هرچه جنس چوب محکم تر و فشرده تر باشد کار منبت بهتر و زیباتر و با دوام تر می باشد. مثل چوب گردو، شمشاد، گلابی. ابتدا طرح مورد نظر روی چوب کشیده شده و حکاکی شده و سپس به صورت برجسته و حجم دار درآورده می شود.
منبت کاری غالباً یا با شیوهٔ دستی انجام می شود یا با استفاده از دستگاه cnc. استفاده از دستگاه مزایایی نسبت به روش های سنتی دارد. یکی از این مزایا سرعت عمل و صرفه جویی در زمان است. مورد دیگر دقت بسیار بالای دستگاه است که قادر به پیاده سازی ریزکاری های نقوش و طرح های بسیار پیچیده را نیز دارد. مانند دیگر هنرهای دستی؛ تفاوت و گاهی برتری اصلی کارهای دستی هنری، منحصر به فرد بودن هر نسخهٔ دستی آن است.
در برخی دیگر از رشته های هنری چوبی مثل خراطی، و ابزار زنی و معرق کاری نیز نوعی کنده کاری اجرا می شود بنابراین نمی توان درباره آنها عنوان منبت کاری را به کار برد زیرا منبت کاری نوعی کنده کاری غیرهمگن برای رسیدن به نقش برجسته مطابق طرح های مورد نظر است.
تاریخچه منبت کاری همانند بقیهٔ هنرها و صنایعی که بنیان گذار آن مردم عادی بوده اند و در دامان جوامع پراکندهٔ بشری متولد شده و رشد کرده چندان روشن نیست و به درستی نمی توان گفت این هنرصنعت از چه زمانی ابداع شده و رواج یافته است.
اما آنچه مسلم است چوب به عنوان فراوانترین مادهٔ اولیهٔ موجود در طبیعت جزو نخستین موادی است که توجه بشر را به خود جلب کرده و برای ساخت و پرداخت انواع وسایل مصرفی و هنری مورد استفاده قرار گرفته. بنا به اسناد و مدارک موجود منبت کاری در ایران متکی به سابقه ای بیش از هزار و پانصد سال است و حتی عده ای از محققان به صراحت اظهار نظر نموده اند که قبل از ظهور ساسانیان نیز منبت کاری در ایران رواج داشته، ولی هیچ بازماندهٔ تاریخی که این ادعا را اثبات کند در دست نیست. ولی بی شک می توان سر ستون های داخلی کاخ های تخت جمشید را از ان احتمالات نام برد.