مناظره درباره قیام امام حسین

[ویکی فقه] مناظره در باره قیام امام حسین (علیه السّلام) در مورد تطبیق آیه هلاکت با قیام سید الشهداء می باشد که بین استاد و شاگردی انجام پذیرفته است.
یکی از آیات قرآن، آیه ۱۹۵ سوره بقره است که به «آیه هلاکت» معروف می باشد، و آن این است: «و انفقوا فی سبیل اللّه و لاتلقوا بایدیکم الی التّهلکة و احسنوا انّ اللّه یحبّ المحسنین؛ و در راه خدا انفاق کنید، و با دست خود، خود را به هلاکت نیفکنید و نیکوکار باشید، که خداوند نیکوکاران را دوست دارد». اکنون به مناظره زیر در رابطه با آیه ی فوق که بین شاگرد و استادش رخ داده توجّه کنید:
هلاکت با دست خود
شاگرد: در فرازی از این آیه آمده که «با دست خود، خود را به هلاکت نیفکنید»، مطابق این آیه قیامهائی که خطر جانی دارد، و یا نهی از منکری که موجب ضرر و زیان گردد، نباید به آن اقدام کرد، زیرا ضرر و زیان، یک نوع هلاکت است، و انسان نباید با دست خود، خود را به هلاکت افکند، در اینجا این پرسش نیز مطرح می شود، که قیام امام حسین (علیه السّلام) و جنگ نابرابر او و کشته شدن او و یارانش، چگونه با این آیه سازگار است؟
شان نزول آیه
استاد: این آیه با توجّه به آغاز آن، مربوط به انفاق مالی در راه خدا، در مسیر جهاد است، و منظور این است که با انفاق نکردن، و یا با زیاده روی در انفاق، خود را به هلاکت نیفکنید و در انفاق افراط و تفریط نکنید. از این رو در تفسیر «الدّر المنثور» در ذیل این آیه از «اسلم بن ابی عمران» نقل شده که گفت: «ما در قسطنطنیه (اسلامبول فعلی واقع در ترکیّه) بودیم، عقبه بن عامر با مردم مصر حضور داشتند، و فضاله بن عبید با مردم شام در آنجا بودند، لشگر عظیمی از روم (برای جنگ با مسلمین) به میدان آمدند، ما بی درنگ صفهای خود را برای مقابله با آنها منظّم کردیم، در این میان مردی از مسلمانان به قلب لشگر روم زد، تا این که وارد لشگر روم شد، عدّه ای از مسلمین فریاد زدند: «این مرد با دست خود، خود را به هلاکت افکند». ابوایوب انصاری صحابی (معروف) رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) برخاست و گفت: «ای مردم! شما این آیه ی «ولا تلقوا بایدیکم الی التّهلکه» را پیش خود معنی نامناسب می کنید، این آیه در مورد ما «گروه انصار» نازل شده است، آنجا که وقتی خداوند دینش را پیروز کرد، و حامیان دین بسیار شدند، بعضی از ما در پنهانی، بی آنکه در حضور رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) باشد، به همدیگر گفتیم: اموال ما به هدر رفت و خداوند متعال اسلام را عزیز و پیروز نمود، و حامیان اسلام، بسیار شدند، پس اگر اموال خود را حفظ و اصلاح می کردیم، اموالمان به هدر نمی رفت، در این هنگام خداوند در ردّ گفتار (بیهوده سرّی) ما آیه ی فوق را نازل کرد، بنابراین منظور از هلاکت، نگهداری اموال و اصلاح آن برای خود و ترک انفاق مال در جهت جهاد است».
استنباط قاعده کلی
...