مناسک الحج

[ویکی فقه] مناسک الحج (لصاحب الحدائق). کتاب مناسک الحج نوشته یوسف بن احمد بن ابراهیم مشهور به صاحب حدائق و محدث بحرانی از علمای شیعه در قرن دوازدهم و متوفای سال ۱۱۸۶ هجری قمری به زبان عربی و در موضوع فقه استدلالی می باشد.
این کتاب رساله ای مختصر در احکام حج می باشد و شامل واجبات ، مستحبات و ادعیه سفر حج است. مصنف در برخی موارد به ادله مساله نیز اشاره دارد و نظرات برخی فقهاء ، مشهور و گاهی روایات مساله را نیز مطرح می نماید. حال یا به این دلیل که شخصی که مؤلف رساله را به درخواست ایشان نوشته، اهل علم و فضل بوده و مطابق آشنایی وی با مسائل علمی این رساله نگاشته شده و یا اینکه عادت نگارش مصنف این گونه است. به هر حال مؤلف در آغاز، روزهای مستحب و مکروه برای آغاز سفر را بیان می کند، سپس استحباب وصیت کردن قبل از سفر، خداحافظی با عیال، چهار رکعت نماز مستحبی و دعای پس از آن، صدقه دادن، تحنک در عمامه ، احکام احرام ، محرمات احرام و دیگر مباحث حج را مطرح می نماید.
ارزش و اعتبار کتاب
این کتاب اثری ارزشمند برای آگاهی از مبانی فقهی محدث بحرانی در احکام حج می باشد.
انگیزه نگارش
مؤلف در آغاز کتاب می فرماید: علت نگارش این کتاب درخواست یکی از دوستان عزیز وی که عازم سفر حج بوده از وی برای نگارش کتابی که شامل احکام حج و راهنمای وی در سفر باشد. مؤلف در آغاز کتاب می فرماید: «قد التمس منی بعض الاخلاء الاجلاء الخلان النبلاء، تحریر مختصر یشتمل علی ضروریات مسائل الحج حیث کان سلمه الله عازما علی الحج الی بیت الله الحرام و قاصدا للتشرف بتلک المشاهد العظام، فتعللت عن اجابته مرارا لما انا فیه من ضیق المجال و توزع البال و ترادف الاشتغال، فما رایت الحاجة و تکراره فی الخطابات، قابلت التماسه سلمه الله تعالی بالاسعاف و اردفته بالجواب رجاء لنیل الثواب».برخی از دوستان گرامی و عزیز از من درخواست نموده بود تا رساله ای مختصر در احکام حج و واجبات آن به رشته تحریر درآورم، چرا که وی عازم سفر حج به بیت الله الحرام بود و قصد تشرف به آن مشاهد گرامی را داشت. من نیز بارها از درخواست وی عذرخواهی می کردم. چرا که اشتغالات فراوانی داشتم و فرصت و مجالی برای انجام آن درخواست نداشتم تا آنکه بر اثر اصرارهای فراوان ایشان پذیرفتم تا بلکه من نیز در ثواب آن شریک گردم.
مباحث کتاب
...

[ویکی نور] مناسک الحج (محدث بحرانی). یوسف بن أحمد بن إبراهیم مشهور به صاحب حدائق و محدث بحرانی از علمای شیعه در قرن دوازدهم و متوفای سال 1186 هجری قمری.
این کتاب رساله ای مختصر در احکام حج می باشد و شامل واجبات، مستحبات و ادعیه سفر حج است.
مصنف در برخی موارد به ادله مسأله نیز اشاره دارد و نظرات برخی فقهاء، مشهور و گاهی روایات مسأله را نیز مطرح می نماید. حال یا به این دلیل که شخصی که مؤلف رساله را به درخواست ایشان نوشته، اهل علم و فضل بوده و مطابق آشنایی وی با مسائل علمی این رساله نگاشته شده و یا اینکه عادت نگارش مصنف این گونه است.
به هر حال مؤلف در آغاز، روزهای مستحب و مکروه برای آغاز سفر را بیان می کند، سپس استحباب وصیّت کردن قبل از سفر، خداحافظی با عیال، چهار رکعت نماز مستحبی و دعای پس از آن، صدقه دادن، تحنّک در عمامه، احکام احرام، محرمات احرام و دیگر مباحث حج را مطرح می نماید.
این کتاب اثری ارزشمند برای آگاهی از مبانی فقهی محدث بحرانی در احکام حج می باشد.

[ویکی نور] مناسک الحج (موسوعه جلد31). مناسک الحج (بالعربیة)، اثر امام خمینی(ره)، یکی از کتاب های فتوایی معظم له می باشد که دربردارنده احکام مربوط به انجام حج و عمره بوده و برای حجاج و معتمرین تهیه شده است.
اولین مناسک حج امام خمینی(ره) در سال 1340ش/شوال المکرم 1381ق، توسط چاپخانه علمیه قم و در آغاز مرجعیت ایشان انتشار یافت و در طول تقریباً سه دهه مرجعیت آن بزرگوار، به دو زبان فارسی و عربی و در قالب های متنوع و توسط ناشرین مختلف منتشر شده است
بنا به گزارش برخی از شاگردان امام(ره)، ایشان خود - پس از تهیه و انتشار اولین مناسک حج که در فاصله اندکی از رحلت آیت الله بروجردی، به همت عده ای از فضلا و ناظر به مناسک شیخ انصاری، انجام گرفته بود - مستقیما به تألیف و نگارش مناسک حج اقدام کردند؛ اما با توجه به قیام و مبارزه امام(ره) و حبس، حصر و تبعید که ممنوعیت انتشار آثار علمی ایشان را در پی داشت، اطلاعات روشنی از تاریخچه آن مناسک حج در دست نمی باشد. از آنجا که متن عربی مناسک حج دارای فروعات بیشتری نسبت به بحث حج در دیگر کتب امام(ره) است، به همین دلیل در این اثر که جلد 31 از موسوعه امام خمینی(ره) می باشد، کتاب عربی مناسک حج به همراه متن فارسی آن آمده و متن عربی بر متن فارسی آن مقدم شده است
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کتاب مناسک حج فارسی امام(ره) سه بار تجدید نظر و اصلاح گردیده است. ابتدا در سال 1361ش، توسط انتشارات «الزهرا(س)» که با اضافه شدن استفتائات جدید و در حجم 207 صفحه به همراه تقریظی از امام(ره) انتشار یافت. اصلاح دوم در سال 1362ش، انجام گرفت و برخی مسائل از کتاب الحج «تحریر الوسیلة» ترجمه و به مناسک افزوده شد و یک صد مسئله متفرقه پیرامون احکام حج در پایان آن آمد و توسط انتشارات پاسدار اسلام منتشر گردید
کامل ترین نسخه مناسک حج امام(ره) در سال 1366ش تهیه شد که علاوه بر اصلاحات نگارشی و ترتیب فصول، مسائل دیگری از کتاب الحج «تحریر الوسیلة» و پانصد و پنجاه مسئله جدید به آن اضافه گردید
نسخه کامل مناسک امام(ره) تاکنون بارها توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در قطع های مختلف انتشار یافته است. همین مناسک، متن مناسکی است که توسط نشر مشعر همراه حواشی مراجع بزرگوار تقلید منتشر گردیده و توسط افراد مختلف به شکل های گوناگون عرضه شده و می شود

[ویکی نور] مناسک الحج (مکارم شیرازی). «مناسک الحج»، رساله ای است که آیة الله مکارم شیرازی، برای مقلدین خود تألیف نموده اند تااحکام حج و عمره را در یک کتاب مدون، در دست رس داشته باشند. این رساله، به زبان عربی می باشد.
کتاب، از هجده قسمت تشکیل شده که عبارتند از: 1- اهمیت حج در اسلام. 2- اسرار حج. 3- شرایط وجوب حج. 4- حج مندوب(استحبابی). 5- حج نیابتی(استیجاری). 6- حج نذری. 7- اقسام حج. 8- کیفیت حج تمتع. 9- شرایط حج تمتع. 10- مواقیت احرام. 11- احکام مواقیت. 12- واجبات عمره تمتع. 13- حج تمتع. 14- مصدود و محصور. 15- مسائل متفرقه حج. 16 عمره ی مفرده. 17- برخی از مسائل مهم و مبتلابه در حج و عمره. 18- آداب حج و عمره و مستحبات آنها.
مقدمه: طبق روال رساله های عملیه، ابتدا، مؤلف، اجازه عمل به محتوای این رساله را به مقلدین خود صادر نموده که طبیعتاً بعد از بازبینی نهایی رساله و دقت در اشکالات و غلطها و اصلاح آنها چنین کاری صورت می گیرد تا به خاطر سهل انگاری در امر چاپ یا مقدمات آن، مسئله ای به صورت ناصحیح به دست مخاطب نرسد.
اهمیت حج در اسلام: نخستین بخش رساله، توضیحاتی است که مؤلف در باره ی اهمیت حج بیان نموده است. ایشان، می فرمایند: حج، از ارکان مهم اسلام و از بزرگ ترین فرایض دینی می باشد. قرآن کریم، در آیه ی 97 سوره آل عمران، اهمیت این امر خطیر را مورد تأکید قرار داده، می فرماید: «و لله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلاً و من کفر فإن الله غنی عن العالمین». معنای قسمت دوم آیه، این است که هر کس حج را ترک کند، به نفس خویش ضرر رسانده است. ایشان، جمله«و لله علی الناس» را به ضمیمه ی کلمه ی«کَفَرَ»، نشان از واجب بودن حج و اهمیت کم نظیر آن در اسلام می داند و در ادامه، اشاره ای نیز به روایت امام صادق(ع)، در تفسیر آیه ی 72 سوره ی اسرا، می نماید که فرموده: «و من کان فی هذه اعمی فهو فی الآخرة اعمی و اضل سبیلاً» . حضرت، در مورد این آیه، می فرماید: یکی از معانی آیه، در مورد کسی است که حج برایش واجب شده، ولی امروز و فردا می کند و نمی رود تا اینکه می میرد؛ حال چنین کسی در قیامت، همان حالی است که در آیه ی مذکور ترسیم شده است؛ یعنی در قیامت، کور، محشور خواهد شد.
اسرار حج: مؤلف، می فرماید: از این همه تأکیدی که در قرآن کریم و روایات، در باره ی حج رسیده، معلوم می شود که یک سرّ عظیم و یک فلسفه مهمی در این عبادت نهاده شده که قرآن در باره اش گفته: «لیشهدوا منافع لهم». در روایات، این منافع، به مناسبت های مختلف ذکر شده است؛ تربیت نفوس، تهذیب اخلاق، تقویت اساس تقوا و اخلاص، از جمله این منافع است؛ برای مثال، در روایات آمده کسی که اعمال حج را انجام دهد، مانند کسی است که تازه از مادر متولد شده و این، نشان از صفای نفس و طهارت روح و ازاله ی آثار گناه می باشد که توسط حج صورت می پذیرد.