منازل السائرین
فرهنگ فارسی
دانشنامه اسلامی
[ویکی نور] شرح منازل السائرین، اثر کمال الدین عبدالرزاق قاسانی (735ق)، شرحی بر «منازل السائرین» خواجه عبدالله انصاری (481ق) است. شارح، «منازل السائرین» را به زبان خود منازل؛ یعنی عربی شرح کرده و این مهم را به درخواست غیاث الدین محمد بن رشید الدین فضل الله، وزیر سلطان ابوسعید بهادرخان (736-716) به انجام رسانده و در تاریخ دوشنبه، بیست رجب 731، در ربع رشیدی تبریز از تألیف آن، فراغت یافته است.
این شرح، مهم ترین اثر شارح و در میان شروح منازل، بهترین شرح و مهم ترین کتاب در حوزه عرفان عملی است و به تعبیر استاد، سید جلال الدین آشتیانی، شرح قاسانی بر «منازل السائرین» خواجه عبدالله انصاری، حاکی از عظمت و بزرگیِ نظر و مقام و سعه باع و تضلع کامل او در تصوف علمی است (آشتیانی، 1380، ص 57). پرورش یافتن شاگردانی چون قاضی سعید قمی و قیصری در مکتب عرفان عملی و نظری ملا عبدالرزاق، خود دلیل تبحر و تضلع اوست (عابدی، 1373، ص 28). البته قدرت فکر و باریک اندیشی های قاسانی، نه تنها در «شرح منازل»، بلکه در سایر کتاب های او، مثل «شرح فصوص» بی نیاز از تعریف است.
«شرح منازل»، به صورت غیر مزجی و بر وفق «منازل السائرین»، در ده قسم کلی باب بندی شده است. این مقامات ده گانه، هریک، خود به ده باب منقسم می باشد و هر قسم در سه مرحله در طول یکدیگر بیان می شود. شارح در این مقام چنین می فرماید: «اندراج هریک تحت دیگری، بسان اندراج و ترتب انواع و اجناس منطقی است که هریک از اعالی را صورتی در اسافل و هریک از اسافل را صورتی در اعالی است؛ نه چون بالارونده از پلکان که چون پای از درجتی برداشت و به بالاتر جهید در جهت، فروتر را فروهلد، بلکه در عین اینکه پای در منزل برتر دارد، در منزل فروتر نیز حضوری و صورتی جداگانه دارد؛ بدین ترتیب، هریک از صد مقام به حسب صورتش در دیگر ابواب ده گانه، خود صد صورت دارد که مجموعا هزار می شود» (تبادکانی، 1382، ص 22).
اگرچه خواجه عبدالله انصاری در «منازل السائرین»، صد منزل شمرده، ولی این کلیات است و حقیقت این است که انسان از وقتی پا از رتبه طبیعت بیرون می گذارد و در مقام سیر الی الله برمی آید تا به آخرین مقام، مراتب غیر متناهیه طی می کند. همان طور که بین ظلمت و نور شدید مراتب روشنایی غیر متناهی است، مراتب محبت و علم نیز همین است (حسن زاده آملی، 1379، ج 2، ص 262).
ملا عبدالرزاق کاشی، دارای ذوقی سرشار و قلمی تواناست و قادر است که مطالب مفصلی را با کمال سهولت، روان و جذاب و قابل فهم، به صورت اختصار درآورد (جامی، 1370، ص 38).
این شرح، مهم ترین اثر شارح و در میان شروح منازل، بهترین شرح و مهم ترین کتاب در حوزه عرفان عملی است و به تعبیر استاد، سید جلال الدین آشتیانی، شرح قاسانی بر «منازل السائرین» خواجه عبدالله انصاری، حاکی از عظمت و بزرگیِ نظر و مقام و سعه باع و تضلع کامل او در تصوف علمی است (آشتیانی، 1380، ص 57). پرورش یافتن شاگردانی چون قاضی سعید قمی و قیصری در مکتب عرفان عملی و نظری ملا عبدالرزاق، خود دلیل تبحر و تضلع اوست (عابدی، 1373، ص 28). البته قدرت فکر و باریک اندیشی های قاسانی، نه تنها در «شرح منازل»، بلکه در سایر کتاب های او، مثل «شرح فصوص» بی نیاز از تعریف است.
«شرح منازل»، به صورت غیر مزجی و بر وفق «منازل السائرین»، در ده قسم کلی باب بندی شده است. این مقامات ده گانه، هریک، خود به ده باب منقسم می باشد و هر قسم در سه مرحله در طول یکدیگر بیان می شود. شارح در این مقام چنین می فرماید: «اندراج هریک تحت دیگری، بسان اندراج و ترتب انواع و اجناس منطقی است که هریک از اعالی را صورتی در اسافل و هریک از اسافل را صورتی در اعالی است؛ نه چون بالارونده از پلکان که چون پای از درجتی برداشت و به بالاتر جهید در جهت، فروتر را فروهلد، بلکه در عین اینکه پای در منزل برتر دارد، در منزل فروتر نیز حضوری و صورتی جداگانه دارد؛ بدین ترتیب، هریک از صد مقام به حسب صورتش در دیگر ابواب ده گانه، خود صد صورت دارد که مجموعا هزار می شود» (تبادکانی، 1382، ص 22).
اگرچه خواجه عبدالله انصاری در «منازل السائرین»، صد منزل شمرده، ولی این کلیات است و حقیقت این است که انسان از وقتی پا از رتبه طبیعت بیرون می گذارد و در مقام سیر الی الله برمی آید تا به آخرین مقام، مراتب غیر متناهیه طی می کند. همان طور که بین ظلمت و نور شدید مراتب روشنایی غیر متناهی است، مراتب محبت و علم نیز همین است (حسن زاده آملی، 1379، ج 2، ص 262).
ملا عبدالرزاق کاشی، دارای ذوقی سرشار و قلمی تواناست و قادر است که مطالب مفصلی را با کمال سهولت، روان و جذاب و قابل فهم، به صورت اختصار درآورد (جامی، 1370، ص 38).
wikinoor: منازل_السائرین
[ویکی فقه] منازل السائرین (ابهام زدایی). منازل السائرین ممکن است عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • منازل السائرین (خواجه عبدالله انصاری)، تالیف خواجه عبدالله انصاری در شرح منازل سالک در طی طریق به سوی حق تعالی• شرح منازل السائرین (تلمسانی)، تالیف سلیمان بن علی بن عبدالله بن علی بن یاسین عابدی تلمسانی، شرحی بر «منازل السائرین» خواجه عبدالله انصاری• شرح منازل السائرین (کاشانی)، اثر کمال الدین عبدالرزاق قاسانی (۷۳۵ ق)، شرحی بر «منازل السائرین» خواجه عبدالله انصاری
...
...
wikifeqh: منازل_السائرین_(کتاب)
[ویکی فقه] منازل السائرین (خواجه عبدالله انصاری). نام کامل کتاب، منازل السائرین الی الحق ؛ تالیف شیخ عارف خواجه عبدالله انصاری و به زبان عربی است. منازل السائرین شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می پیماید.
مؤلف در مقدمه کتاب می فرماید: برخی از مریدان که علاقه داشتند بر «منازل السائرین الی الحق» آگاه شوند، از من درخواست نمودند چنین کتابی را برایشان تالیف نمایم. آقای سرژبورکوی محقق فرانسوی در کتاب سرگذشت پیر هرات می گوید: «سالها مریدان از وی تحریر مختصری را درباره طی منازل طریقت خواسته بودند یعنی چنان کتابی که مجمل بوده و در آن ملفوظات و حکایات دیگران ذکر نشده باشد و متن آن کافی و دقیق باشد، و دارای ابواب و فصول منظم باشد تا به خاطر سپردن آن آسان گردد و تا آن وقت هیچ کتابی در تصوف این صفات را نداشت. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری تا آن زمان زاری مریدان را می شنید ولی گوش به آن نمی داد، و تدریس شفاهی و اندرزهای شخصی را درباره طی منازل طریقت و احوال سالک ترجیح می داد. اگر این حالت ادامه می یافت، امروز درباره تدریس عرفان خواجه دیگر چیزی نبود. اما در این زمان شیخ الاسلام احساس کرد که وقت تالیف چنان کتاب فرا رسیده و دیگر او را روزگار تدریس شفاهی نخواهد ماند. همان بود که به خواهش مریدان ترتیب اثر داد و شاهکار او یعنی کتاب «منازل السائرین» به میان آمد، و آن شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می پیماید. تاریخ املا گفتن «منازل السائرین» آشکار نیست ولی از روی نام ها و اسنادی که در نسخه های خطی ذکر شده معلوم می شود که «منازل السائرین» بعد از سال ۴۴۸ ق (سال تالیف صد میدان) و پیش از سال ۴۷۵ ق (سالی که عبد الرزاق کاشانی شارح «منازل السائرین» نسخه خطی آن را دیده املا گفته شده است».
زبان کتاب
زبان کتاب عربی فصیح است که بطور نثر مسجع تدوین شده است. و یکی از شاهکارهای نثر مسجع عربی به شمار می آید. منصور الدین خواجه نصیری در مقدمه کتاب مناجات های خواجه عبدالله انصاری می گوید: «مناجات های خواجه عبدالله که اینک بنظر می رسد نثر مسجع است که دارای سوز و حال مخصوص است و شاید بتوان گفت که به معجزه می ماند و کسی مثل آن نتواند گفت و شیخ شیراز سعدی علیه الرحمة نثر مسجع توام با شعر را از خواجه عبدالله تقلید و آنرا تکمیل نموده است. کتاب «منازل السائرین» و «مناجات خواجه عبدالله انصاری» از نظر نثر مسجع بسیار با هم شباهت دارند، تنها فرقی که دارند زبان آنهاست که «منازل» عربی و «مناجات» فارسی است، و دیگر این که «مناجات» توام با شعر است ولی «منازل» شعر ندارد مگر سه بیت که در توحید صوفیه سروده است و خاتمه کتاب «منازل السائرین» است.
معرفی کتاب
آقا بزرگ تهرانی (قده) در الذریعة می فرماید: «منازل السائرین، تالیف شیخ عارف خواجه عبدالله انصاری است که در گازرگاه هرات مدفون است». کتاب منازل السائرین از مهم ترین و گران سنگ ترین آثاری است که در اخلاق عملی تالیف شده است، به همین خاطر از متون درسی حوزه های عرفان و تصوف اسلامی می باشد، و با تحقیق در آثار منتشره در این زمینه در می یابیم که کمتر کسی به خود جرات نقد و مخالفت با آن را داده است و همگان با دیده قبول به آن نگریسته اند. چنانکه محقق شهیر محمد بن حمزه معروف به ابن فناری در کتاب « مصباح الانس » خلاصه ای محققانه از منازل السائرین را مورد تحقیق قرار داده است. همچنین عارف نامدار شیعی سید حیدر آملی در کتاب ارزشمند « جامع الاسرار و منبع الانوار »، تمام متن آخرین منزل منازل السائرین را یعنی باب توحید ، به همراه شرح آن از عبد الرزاق کاشانی و عفیف الدین تلمسانی ، نقل به عبارت کرده است.
موضوع کتاب
...
مؤلف در مقدمه کتاب می فرماید: برخی از مریدان که علاقه داشتند بر «منازل السائرین الی الحق» آگاه شوند، از من درخواست نمودند چنین کتابی را برایشان تالیف نمایم. آقای سرژبورکوی محقق فرانسوی در کتاب سرگذشت پیر هرات می گوید: «سالها مریدان از وی تحریر مختصری را درباره طی منازل طریقت خواسته بودند یعنی چنان کتابی که مجمل بوده و در آن ملفوظات و حکایات دیگران ذکر نشده باشد و متن آن کافی و دقیق باشد، و دارای ابواب و فصول منظم باشد تا به خاطر سپردن آن آسان گردد و تا آن وقت هیچ کتابی در تصوف این صفات را نداشت. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری تا آن زمان زاری مریدان را می شنید ولی گوش به آن نمی داد، و تدریس شفاهی و اندرزهای شخصی را درباره طی منازل طریقت و احوال سالک ترجیح می داد. اگر این حالت ادامه می یافت، امروز درباره تدریس عرفان خواجه دیگر چیزی نبود. اما در این زمان شیخ الاسلام احساس کرد که وقت تالیف چنان کتاب فرا رسیده و دیگر او را روزگار تدریس شفاهی نخواهد ماند. همان بود که به خواهش مریدان ترتیب اثر داد و شاهکار او یعنی کتاب «منازل السائرین» به میان آمد، و آن شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می پیماید. تاریخ املا گفتن «منازل السائرین» آشکار نیست ولی از روی نام ها و اسنادی که در نسخه های خطی ذکر شده معلوم می شود که «منازل السائرین» بعد از سال ۴۴۸ ق (سال تالیف صد میدان) و پیش از سال ۴۷۵ ق (سالی که عبد الرزاق کاشانی شارح «منازل السائرین» نسخه خطی آن را دیده املا گفته شده است».
زبان کتاب
زبان کتاب عربی فصیح است که بطور نثر مسجع تدوین شده است. و یکی از شاهکارهای نثر مسجع عربی به شمار می آید. منصور الدین خواجه نصیری در مقدمه کتاب مناجات های خواجه عبدالله انصاری می گوید: «مناجات های خواجه عبدالله که اینک بنظر می رسد نثر مسجع است که دارای سوز و حال مخصوص است و شاید بتوان گفت که به معجزه می ماند و کسی مثل آن نتواند گفت و شیخ شیراز سعدی علیه الرحمة نثر مسجع توام با شعر را از خواجه عبدالله تقلید و آنرا تکمیل نموده است. کتاب «منازل السائرین» و «مناجات خواجه عبدالله انصاری» از نظر نثر مسجع بسیار با هم شباهت دارند، تنها فرقی که دارند زبان آنهاست که «منازل» عربی و «مناجات» فارسی است، و دیگر این که «مناجات» توام با شعر است ولی «منازل» شعر ندارد مگر سه بیت که در توحید صوفیه سروده است و خاتمه کتاب «منازل السائرین» است.
معرفی کتاب
آقا بزرگ تهرانی (قده) در الذریعة می فرماید: «منازل السائرین، تالیف شیخ عارف خواجه عبدالله انصاری است که در گازرگاه هرات مدفون است». کتاب منازل السائرین از مهم ترین و گران سنگ ترین آثاری است که در اخلاق عملی تالیف شده است، به همین خاطر از متون درسی حوزه های عرفان و تصوف اسلامی می باشد، و با تحقیق در آثار منتشره در این زمینه در می یابیم که کمتر کسی به خود جرات نقد و مخالفت با آن را داده است و همگان با دیده قبول به آن نگریسته اند. چنانکه محقق شهیر محمد بن حمزه معروف به ابن فناری در کتاب « مصباح الانس » خلاصه ای محققانه از منازل السائرین را مورد تحقیق قرار داده است. همچنین عارف نامدار شیعی سید حیدر آملی در کتاب ارزشمند « جامع الاسرار و منبع الانوار »، تمام متن آخرین منزل منازل السائرین را یعنی باب توحید ، به همراه شرح آن از عبد الرزاق کاشانی و عفیف الدین تلمسانی ، نقل به عبارت کرده است.
موضوع کتاب
...
wikifeqh: منازل_السائرین_(خواجه_عبدالله_انصاری)
[ویکی فقه] منازل السائرین (کتاب). نام کامل کتاب، منازل السائرین الی الحق ؛ تالیف شیخ عارف خواجه عبدالله انصاری و به زبان عربی است. منازل السائرین شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می پیماید.
مؤلف در مقدمه کتاب می فرماید: برخی از مریدان که علاقه داشتند بر «منازل السائرین الی الحق» آگاه شوند، از من درخواست نمودند چنین کتابی را برایشان تالیف نمایم. آقای سرژبورکوی محقق فرانسوی در کتاب سرگذشت پیر هرات می گوید: «سالها مریدان از وی تحریر مختصری را درباره طی منازل طریقت خواسته بودند یعنی چنان کتابی که مجمل بوده و در آن ملفوظات و حکایات دیگران ذکر نشده باشد و متن آن کافی و دقیق باشد، و دارای ابواب و فصول منظم باشد تا به خاطر سپردن آن آسان گردد و تا آن وقت هیچ کتابی در تصوف این صفات را نداشت. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری تا آن زمان زاری مریدان را می شنید ولی گوش به آن نمی داد، و تدریس شفاهی و اندرزهای شخصی را درباره طی منازل طریقت و احوال سالک ترجیح می داد. اگر این حالت ادامه می یافت، امروز درباره تدریس عرفان خواجه دیگر چیزی نبود. اما در این زمان شیخ الاسلام احساس کرد که وقت تالیف چنان کتاب فرا رسیده و دیگر او را روزگار تدریس شفاهی نخواهد ماند. همان بود که به خواهش مریدان ترتیب اثر داد و شاهکار او یعنی کتاب «منازل السائرین» به میان آمد، و آن شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می پیماید. تاریخ املا گفتن «منازل السائرین» آشکار نیست ولی از روی نام ها و اسنادی که در نسخه های خطی ذکر شده معلوم می شود که «منازل السائرین» بعد از سال ۴۴۸ ق (سال تالیف صد میدان) و پیش از سال ۴۷۵ ق (سالی که عبد الرزاق کاشانی شارح «منازل السائرین» نسخه خطی آن را دیده املا گفته شده است».
مؤلف در مقدمه کتاب می فرماید: برخی از مریدان که علاقه داشتند بر «منازل السائرین الی الحق» آگاه شوند، از من درخواست نمودند چنین کتابی را برایشان تالیف نمایم. آقای سرژبورکوی محقق فرانسوی در کتاب سرگذشت پیر هرات می گوید: «سالها مریدان از وی تحریر مختصری را درباره طی منازل طریقت خواسته بودند یعنی چنان کتابی که مجمل بوده و در آن ملفوظات و حکایات دیگران ذکر نشده باشد و متن آن کافی و دقیق باشد، و دارای ابواب و فصول منظم باشد تا به خاطر سپردن آن آسان گردد و تا آن وقت هیچ کتابی در تصوف این صفات را نداشت. شیخ الاسلام خواجه عبدالله انصاری تا آن زمان زاری مریدان را می شنید ولی گوش به آن نمی داد، و تدریس شفاهی و اندرزهای شخصی را درباره طی منازل طریقت و احوال سالک ترجیح می داد. اگر این حالت ادامه می یافت، امروز درباره تدریس عرفان خواجه دیگر چیزی نبود. اما در این زمان شیخ الاسلام احساس کرد که وقت تالیف چنان کتاب فرا رسیده و دیگر او را روزگار تدریس شفاهی نخواهد ماند. همان بود که به خواهش مریدان ترتیب اثر داد و شاهکار او یعنی کتاب «منازل السائرین» به میان آمد، و آن شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می پیماید. تاریخ املا گفتن «منازل السائرین» آشکار نیست ولی از روی نام ها و اسنادی که در نسخه های خطی ذکر شده معلوم می شود که «منازل السائرین» بعد از سال ۴۴۸ ق (سال تالیف صد میدان) و پیش از سال ۴۷۵ ق (سالی که عبد الرزاق کاشانی شارح «منازل السائرین» نسخه خطی آن را دیده املا گفته شده است».
پیشنهاد کاربران
پیشنهادی ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید