[ویکی فقه] مناجات نامه خواجه عبد الله انصاری (کتاب). «مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری»، رساله ای است عرفانی- ادبی به زبان فارسی، شامل بخشی از مناجات ها و سخنان عرفانی «خواجه عبدالله انصاری» (متوفی ۴۸۱ ق)، مفسر، فقیه، واعظ، ادیب و عارف پرآوازه سده پنجم قمری.
سبک و ساختار این رساله و همچنین مشابهت برخی عبارات و مطالب آن با دیگر آثار خواجه عبدالله انصاری و نیز تکرار بسیاری از بندهای آن در سایر مصنفات او، در انتساب آن به خواجه جای تردیدی باقی نمی گذارد، اما طرف دیگر این امر، نشان از آن دارد که این رساله تالیف مستقلی نیست، بلکه گزیده ای است از مناجات ها و کلمات قصار عرفانی او که در سده های بعد، به همت مریدان یا علاقه مندان او جمع آمده و چون اکثر مناجات های آن با خطاب «الهی» آغاز شده است، آن را «الهی نامه» نامیده اند.
ساختار کتاب
کتاب، فاقد هرگونه باب بندی و فصل بندی است. نثر کتاب، زیبا و مسجع است.
گزارش محتوا
الهی نامه که از قدیمی ترین و مهم ترین متون عرفانی فارسی است، شامل مناجات ها، دعاها و سخنان وجدآمیز عرفانی، در قالب نثری مسجع و موزون است؛ ازاین رو، هم از لحاظ عرفانی و هم از نظر ادبی، اثری ارزشمند است. خواجه عبدالله انصاری نخستین نویسنده ای است که معانی بلند عرفانی را در قالب نثر مسجع بیان داشته. سجع پردازی این اثر، بیشتر به شیوه ی کلمات قصار و نزدیک به شعر است. خواجه در حوزه ی مناجات، بیشترین سجع را به کار برده که البته قالب اکثر این مناجات ها و برخی از قطعات آن ها، علاوه بر موسیقی بیرونی، از موسیقی درونی نیز برخوردار است و در آنها آهنگ خوش کلام و معانی بلند عرفانی و دینی در هم آمیخته است. او نخست مفهومی را در قالب نثر سلیس و روان و درعین حال موزون و سپس همان را در قالب شعری دلکش بیان می کند؛ به گونه ای که نه تنها گسستگی ای میان اجزای کلام واقع نمی شود، بلکه حفظ رابطه فنی و معنایی نظم و نثر، بر زیبایی و دلنشینی کلام می افزاید. این شیوه نگارش، یا به تعبیری بهتر، املای خواجه تاثیر بسیاری در متون ادبی- عرفانی سده های بعد بر جای نهاد. بااین همه می توان گفت که الهی نامه، صرف نظر از جنبه ادبی آن، از جنبه فنی آن نیز به عنوان ابزاری برای بیان معانی عرفانی، شایان اهمیت است. کوتاهی جملات و فشردگی معنی در سجع، یکی از بهترین شیوه ها برای انتقال رموز و اشارات عرفانی است و ازاین رو صوفیان، برای بیان اندیشه ها و تجارب و تعالیم عرفانی، از این شیوه بهره گرفته اند. الهی نامه، هرچند رساله ای عرفانی است، از جهت تعلیمی و حکمی نیز قابل توجه است؛ از همین روست که محتوای کلمات قصار خواجه را بر سه گونه دانسته اند: عرفانی، حکمی و تعلیمی. از آنجا که این رساله، گزیده ای از آثار مختلف خواجه است، مباحث عرفانی آن نیز متنوع است و از اصول و مبانی عرفانی تا سلوک عملی، احکام و مقررات دینی و زهدآمیز را شامل می شود. مؤلف که در شمار صوفیان متشرع و از پیروان مکتب «صحو» است، در این رساله، گاه، همچون عارفی شوریده و سکری مشرب نمایان می شود، حتی سخنان شطح آمیز بر زبان می آورد. به گفته ی خود وی، «آنچه حسین منصور گفت، من گفتم، اما او آشکارا گفت، من بنهفتم»؛ بااین همه، سعی او بر آن است که از حدود شریعت تجاوز نکند و بر آن است که سلوک و وصول به حقیقت بدون شریعت، امکان ناپذیر است. مهم ترین مباحث عرفانی این رساله، عبارت است از: توحید ، آفرینش، تجلی ذات و صفات، عشق و عنایت، ابلیس و موضوع تقدیر، علم و عمل و...
وضعیت کتاب
...
سبک و ساختار این رساله و همچنین مشابهت برخی عبارات و مطالب آن با دیگر آثار خواجه عبدالله انصاری و نیز تکرار بسیاری از بندهای آن در سایر مصنفات او، در انتساب آن به خواجه جای تردیدی باقی نمی گذارد، اما طرف دیگر این امر، نشان از آن دارد که این رساله تالیف مستقلی نیست، بلکه گزیده ای است از مناجات ها و کلمات قصار عرفانی او که در سده های بعد، به همت مریدان یا علاقه مندان او جمع آمده و چون اکثر مناجات های آن با خطاب «الهی» آغاز شده است، آن را «الهی نامه» نامیده اند.
ساختار کتاب
کتاب، فاقد هرگونه باب بندی و فصل بندی است. نثر کتاب، زیبا و مسجع است.
گزارش محتوا
الهی نامه که از قدیمی ترین و مهم ترین متون عرفانی فارسی است، شامل مناجات ها، دعاها و سخنان وجدآمیز عرفانی، در قالب نثری مسجع و موزون است؛ ازاین رو، هم از لحاظ عرفانی و هم از نظر ادبی، اثری ارزشمند است. خواجه عبدالله انصاری نخستین نویسنده ای است که معانی بلند عرفانی را در قالب نثر مسجع بیان داشته. سجع پردازی این اثر، بیشتر به شیوه ی کلمات قصار و نزدیک به شعر است. خواجه در حوزه ی مناجات، بیشترین سجع را به کار برده که البته قالب اکثر این مناجات ها و برخی از قطعات آن ها، علاوه بر موسیقی بیرونی، از موسیقی درونی نیز برخوردار است و در آنها آهنگ خوش کلام و معانی بلند عرفانی و دینی در هم آمیخته است. او نخست مفهومی را در قالب نثر سلیس و روان و درعین حال موزون و سپس همان را در قالب شعری دلکش بیان می کند؛ به گونه ای که نه تنها گسستگی ای میان اجزای کلام واقع نمی شود، بلکه حفظ رابطه فنی و معنایی نظم و نثر، بر زیبایی و دلنشینی کلام می افزاید. این شیوه نگارش، یا به تعبیری بهتر، املای خواجه تاثیر بسیاری در متون ادبی- عرفانی سده های بعد بر جای نهاد. بااین همه می توان گفت که الهی نامه، صرف نظر از جنبه ادبی آن، از جنبه فنی آن نیز به عنوان ابزاری برای بیان معانی عرفانی، شایان اهمیت است. کوتاهی جملات و فشردگی معنی در سجع، یکی از بهترین شیوه ها برای انتقال رموز و اشارات عرفانی است و ازاین رو صوفیان، برای بیان اندیشه ها و تجارب و تعالیم عرفانی، از این شیوه بهره گرفته اند. الهی نامه، هرچند رساله ای عرفانی است، از جهت تعلیمی و حکمی نیز قابل توجه است؛ از همین روست که محتوای کلمات قصار خواجه را بر سه گونه دانسته اند: عرفانی، حکمی و تعلیمی. از آنجا که این رساله، گزیده ای از آثار مختلف خواجه است، مباحث عرفانی آن نیز متنوع است و از اصول و مبانی عرفانی تا سلوک عملی، احکام و مقررات دینی و زهدآمیز را شامل می شود. مؤلف که در شمار صوفیان متشرع و از پیروان مکتب «صحو» است، در این رساله، گاه، همچون عارفی شوریده و سکری مشرب نمایان می شود، حتی سخنان شطح آمیز بر زبان می آورد. به گفته ی خود وی، «آنچه حسین منصور گفت، من گفتم، اما او آشکارا گفت، من بنهفتم»؛ بااین همه، سعی او بر آن است که از حدود شریعت تجاوز نکند و بر آن است که سلوک و وصول به حقیقت بدون شریعت، امکان ناپذیر است. مهم ترین مباحث عرفانی این رساله، عبارت است از: توحید ، آفرینش، تجلی ذات و صفات، عشق و عنایت، ابلیس و موضوع تقدیر، علم و عمل و...
وضعیت کتاب
...
[ویکی نور] مناجات نامه خواجه عبد الله انصاری، رساله ای است عرفانی - ادبی به زبان فارسی، شامل بخشی از مناجات ها و سخنان عرفانی خواجه عبد الله انصاری (متوفی 481ق)، مفسر، فقیه، واعظ، ادیب و عارف پرآوازه سده پنجم قمری.
سبک و ساختار این رساله و همچنین مشابهت برخی عبارات و مطالب آن با دیگر آثار خواجه عبد الله انصاری و نیز تکرار بسیاری از بندهای آن در سایر مصنفات او، در انتساب آن به خواجه جای تردیدی باقی نمی گذارد، اما طرف دیگر این امر، نشان از آن دارد که این رساله تألیف مستقلی نیست، بلکه گزیده ای است از مناجات ها و کلمات قصار عرفانی او که در سده های بعد، به همت مریدان یا علاقه مندان او جمع آمده و چون اکثر مناجات های آن با خطاب «الهی» آغاز شده است، آن را «الهی نامه» نامیده اند.
کتاب، فاقد هرگونه باب بندی و فصل بندی است. نثر کتاب، زیبا و مسجع است.
الهی نامه که از قدیمی ترین و مهم ترین متون عرفانی فارسی است، شامل مناجات ها، دعاها و سخنان وجدآمیز عرفانی، در قالب نثری مسجع و موزون است؛ ازاین رو، هم از لحاظ عرفانی و هم از نظر ادبی، اثری ارزشمند است. خواجه عبد الله انصاری نخستین نویسنده ای است که معانی بلند عرفانی را در قالب نثر مسجع بیان داشته. سجع پردازی این اثر، بیشتر به شیوه ی کلمات قصار و نزدیک به شعر است. خواجه در حوزه ی مناجات، بیشترین سجع را به کار برده که البته قالب اکثر این مناجات ها و برخی از قطعات آن ها، علاوه بر موسیقی بیرونی، از موسیقی درونی نیز برخوردار است و در آنها آهنگ خوش کلام و معانی بلند عرفانی و دینی در هم آمیخته است.
او نخست مفهومی را در قالب نثر سلیس و روان و درعین حال موزون و سپس همان را در قالب شعری دلکش بیان می کند؛ به گونه ای که نه تنها گسستگی ای میان اجزای کلام واقع نمی شود، بلکه حفظ رابطه فنی و معنایی نظم و نثر، بر زیبایی و دلنشینی کلام می افزاید. این شیوه نگارش، یا به تعبیری بهتر، املای خواجه تأثیر بسیاری در متون ادبی - عرفانی سده های بعد بر جای نهاد.
سبک و ساختار این رساله و همچنین مشابهت برخی عبارات و مطالب آن با دیگر آثار خواجه عبد الله انصاری و نیز تکرار بسیاری از بندهای آن در سایر مصنفات او، در انتساب آن به خواجه جای تردیدی باقی نمی گذارد، اما طرف دیگر این امر، نشان از آن دارد که این رساله تألیف مستقلی نیست، بلکه گزیده ای است از مناجات ها و کلمات قصار عرفانی او که در سده های بعد، به همت مریدان یا علاقه مندان او جمع آمده و چون اکثر مناجات های آن با خطاب «الهی» آغاز شده است، آن را «الهی نامه» نامیده اند.
کتاب، فاقد هرگونه باب بندی و فصل بندی است. نثر کتاب، زیبا و مسجع است.
الهی نامه که از قدیمی ترین و مهم ترین متون عرفانی فارسی است، شامل مناجات ها، دعاها و سخنان وجدآمیز عرفانی، در قالب نثری مسجع و موزون است؛ ازاین رو، هم از لحاظ عرفانی و هم از نظر ادبی، اثری ارزشمند است. خواجه عبد الله انصاری نخستین نویسنده ای است که معانی بلند عرفانی را در قالب نثر مسجع بیان داشته. سجع پردازی این اثر، بیشتر به شیوه ی کلمات قصار و نزدیک به شعر است. خواجه در حوزه ی مناجات، بیشترین سجع را به کار برده که البته قالب اکثر این مناجات ها و برخی از قطعات آن ها، علاوه بر موسیقی بیرونی، از موسیقی درونی نیز برخوردار است و در آنها آهنگ خوش کلام و معانی بلند عرفانی و دینی در هم آمیخته است.
او نخست مفهومی را در قالب نثر سلیس و روان و درعین حال موزون و سپس همان را در قالب شعری دلکش بیان می کند؛ به گونه ای که نه تنها گسستگی ای میان اجزای کلام واقع نمی شود، بلکه حفظ رابطه فنی و معنایی نظم و نثر، بر زیبایی و دلنشینی کلام می افزاید. این شیوه نگارش، یا به تعبیری بهتر، املای خواجه تأثیر بسیاری در متون ادبی - عرفانی سده های بعد بر جای نهاد.
wikinoor: مناجات نامه_خواجه_عبدالله_انصاری