مَمَسَنی، طایفۀ
گروهی از طوایف لر، ساکن ناحیۀ ممسنی در استان فارس. مرکب از چهار طایفۀ بزرگ به نام های بکش، جاوید، دشمن زیاری و رستم، مشتمل بر ۳۷۶۵ خانوار چادرنشین. هریک از طوایف به چندین تیره تقسیم شده و هرکدام در ناحیه ای از خاک ممسنی سکونت دارند. نواحی جاویدی و دشمن زیاری، سردسیر است و نواحی بکش و رستم مرکب از قسمت های سردسیری و گرمسیری است. لرهای ممسنی از دورۀ صفویه به این ناحیه مهاجرت کرده اند. ممسنی تا پیش از این مسکن طوایف شول بود و از این رو شولستان نام داشت. نام این مردم به صورت مماسنی برای نخستین بار در کتاب تاریخ گزیده به میان آمده است. به نوشتۀ مستوفی، اینان به همراه ده ها طایفۀ دیگر (احتمالاً در اواخر قرن ۶ یا اوایل قرن ۷ق) از جبل السماق شام به لرستان آمده و به اتابک لرستان هزارسف بن ابوطاهر پیوستند. نام ممسنی ها در حوادث ۹۵۵ق به میان آمده است. مقیم بیگ یوزباشی ممسنی در جنگ قزلباشان با سید فرج الله مشعشعی حاکم خوزستان کشته شد (۱۱۰۹ق). گروهی از ممسنی ها در ۱۱۳۸ـ۱۱۳۹ق، از یاران سید احمدخان صفوی بودند. بعضی از اینان در اوایل کار کریم خان به او پیوستند. ممسنی ها در ۱۲۰۰ق در حمایت از علیقلی خان کازرونی به مخالفت با جعفرخان زند برخاسته و در بعضی جنگ ها بر قوای او پیروز شدند. جمعی از اینان در ۱۲۱۲ق به محمدخان زند پیوستند اما پس از پیروزی های قوای فتحعلی شاه بر محمدخان زند، از او فاصله گرفتند. ولی خان ممسنی در اوایل سلطنت محمدشاه قاجار بیش از ۱۰هزار نفر از ممسنی ها و دیگر ایلات لر گرد آورد و به راهزنی مشغول شد. منوچهر خان معتمدالدوله در ۱۲۵۱ق بر ولی خان چیره شد و بسیاری از یاران او را یا کشت یا کور کرد یا دست و پا برید. ممسنی ها در اوایل دولت رضاخان به سبب اختلافات ملکی با معین التجار بوشهری، مدعی تملک بخش بزرگی از اراضی ممسنی ها و به دلیل حمایت رضاخان از مدعیات او، به جنگ و شورش با دولت برخاستند. این جنگ ها تا ۱۳۰۹ـ۱۳۱۰ش ادامه یافت. امامقلی خان رستم، سرکردۀ شورشیان ممسنی در این سال ها تسلیم شد و در ۱۳۱۳ به اتهام واهی توطئه علیه دولت به همراه تعدادی دیگر از خوانین ممسنی و بویراحمدی اعدام شد. ممسنی ها در نهضت جنوب و مبارزه با جنبش های ترقی خواهانه ایران شرکت داشتند (۱۳۲۵ـ۱۳۳۶ش). حسینقلی خان رستم یکی از سرکردگان مخالفت با اصلاحات ارضی در ۱۳۴۱ـ ۱۳۴۲ ش، به همراه بعضی دیگر از خوانین ممسنی و بویراحمدی در ۱۳۴۲ش اعدام شد.
گروهی از طوایف لر، ساکن ناحیۀ ممسنی در استان فارس. مرکب از چهار طایفۀ بزرگ به نام های بکش، جاوید، دشمن زیاری و رستم، مشتمل بر ۳۷۶۵ خانوار چادرنشین. هریک از طوایف به چندین تیره تقسیم شده و هرکدام در ناحیه ای از خاک ممسنی سکونت دارند. نواحی جاویدی و دشمن زیاری، سردسیر است و نواحی بکش و رستم مرکب از قسمت های سردسیری و گرمسیری است. لرهای ممسنی از دورۀ صفویه به این ناحیه مهاجرت کرده اند. ممسنی تا پیش از این مسکن طوایف شول بود و از این رو شولستان نام داشت. نام این مردم به صورت مماسنی برای نخستین بار در کتاب تاریخ گزیده به میان آمده است. به نوشتۀ مستوفی، اینان به همراه ده ها طایفۀ دیگر (احتمالاً در اواخر قرن ۶ یا اوایل قرن ۷ق) از جبل السماق شام به لرستان آمده و به اتابک لرستان هزارسف بن ابوطاهر پیوستند. نام ممسنی ها در حوادث ۹۵۵ق به میان آمده است. مقیم بیگ یوزباشی ممسنی در جنگ قزلباشان با سید فرج الله مشعشعی حاکم خوزستان کشته شد (۱۱۰۹ق). گروهی از ممسنی ها در ۱۱۳۸ـ۱۱۳۹ق، از یاران سید احمدخان صفوی بودند. بعضی از اینان در اوایل کار کریم خان به او پیوستند. ممسنی ها در ۱۲۰۰ق در حمایت از علیقلی خان کازرونی به مخالفت با جعفرخان زند برخاسته و در بعضی جنگ ها بر قوای او پیروز شدند. جمعی از اینان در ۱۲۱۲ق به محمدخان زند پیوستند اما پس از پیروزی های قوای فتحعلی شاه بر محمدخان زند، از او فاصله گرفتند. ولی خان ممسنی در اوایل سلطنت محمدشاه قاجار بیش از ۱۰هزار نفر از ممسنی ها و دیگر ایلات لر گرد آورد و به راهزنی مشغول شد. منوچهر خان معتمدالدوله در ۱۲۵۱ق بر ولی خان چیره شد و بسیاری از یاران او را یا کشت یا کور کرد یا دست و پا برید. ممسنی ها در اوایل دولت رضاخان به سبب اختلافات ملکی با معین التجار بوشهری، مدعی تملک بخش بزرگی از اراضی ممسنی ها و به دلیل حمایت رضاخان از مدعیات او، به جنگ و شورش با دولت برخاستند. این جنگ ها تا ۱۳۰۹ـ۱۳۱۰ش ادامه یافت. امامقلی خان رستم، سرکردۀ شورشیان ممسنی در این سال ها تسلیم شد و در ۱۳۱۳ به اتهام واهی توطئه علیه دولت به همراه تعدادی دیگر از خوانین ممسنی و بویراحمدی اعدام شد. ممسنی ها در نهضت جنوب و مبارزه با جنبش های ترقی خواهانه ایران شرکت داشتند (۱۳۲۵ـ۱۳۳۶ش). حسینقلی خان رستم یکی از سرکردگان مخالفت با اصلاحات ارضی در ۱۳۴۱ـ ۱۳۴۲ ش، به همراه بعضی دیگر از خوانین ممسنی و بویراحمدی در ۱۳۴۲ش اعدام شد.
wikijoo: ممسنی،_طایفه