ممتاز محل

مُمتاز مَحَل (۱۰۰۱ـ۱۰۴۰ق)
(نام اصلی: ارجمند بانوبیگم) همسر ایرانی تبار شاه جهان، پادشاه گورکانی هند. پدرش آصف خان ملقب به یمین الدوله، سپهسالار لشکر هند و مادرش دیوان جی بیگم بود. ارجمند بانوبیگم از نوادگان میرزا غیاث الدین محمد اعتمادالدوله، وزیر اکبرشاه بود. وی پس از ازدواج با شاه جهان به ممتاز محل ملقب گردید و از این پس با همین نام خوانده می شد. ممتاز محل در مسائل سیاسی، همسرش را یاری می کرد و در جنگ ها نیز با وی همراه بود. وی در شعر نیز طبعی روان و در رسیدگی به رعیت دستی گشاده داشت. ممتاز محل درخلال نوزده سال زندگی مشترک با شاه جهان صاحب هشت پسر ازجمله داراشکوه، شاعر، محقق، و صاحب چند کتاب، و اورنگ زیب که به سلطنت رسید و شش دختر ازجمله جهان آرا بیگم و روشن رأی بیگم (که هر دو در سرودن شعر تحت تأثیر مادر، طبعی روان داشتند)، شد. وی در جریان به دنیاآوردن چهاردهمین فرزندش در برهانپور درگذشت. ممتاز محل همسر محبوب شاه جهان بود و شاه مدت ها در سوگ وی نشست و از مجالس شادی دوری جست. به فرمان وی مقبره و بنای یادبود باشکوهی بر مزار وی ساخته شد. آرامگاه او، در آگرا در هندوستان، از عجایب و شاهکارهای معماری جهان به شمار می رود. نام این بنا که به تاج محل معروف است، از نام ممتاز محل گرفته شده است. نیز ← تاج محل