ملاپناه واقف مشهور به واقف شاعر زبان ترکی آذربایجانی می باشد .
ملاپناه واقف به سال ۱۰۹۶ هجری شمسی در دهکده قیراق صلاحی محال قازاخ، از ایالات شمالی جمهوری آذربایجان، در خانهٔ روستاییِ فقیری آقا مهدی نام چشم به جهان گشود.
... [مشاهده متن کامل]
هنوز چگونگی حیات دوران کودکی و جوانی او بر پژوهندگان ادبیات زبان ترکی آذربایجانی پوشیده است. واقف شناسان با او از سال ۱۷۵۹ میلادی به بعد آشنا هستند که در نتیجهٔ هجوم فرمانروای ایالت گرجستان شرقی، به همراه بسیاری از مردم زحمتکش زادگاهش، به قره باغ کوچ کرد و نزدیک ده سال در قره باغ در محله ترترباسار اقامت نمود و بعدها به شهر شوشی ، مرکز علم و ادب آذربایجان در آن زمان، رفت و در محله ساعاتلی مکتبی گشود. وی در آن جا زندگی خود را با عریضه نویسی و تدریس به سر می آورد.
آنچه از دیوانش به دست می آید، این است که در این سال ها، حیات مشقت بار و فقرآلودی داشته است، چنان که در ترجمه قوشمای معروف «عید آمد» می بینیم:
شناخته نیست که واقف از کی آغاز به سرودن شعر و اشتهار به شاعری پیدا کرد. آنچه را که پژوهشگران ادبیات آذربایجان روشن کرده اند، این است که در این سال ها علاوه بر آن که، به سبب معلمی و عریضه نویسی، مورد احترام بود، به وسیلهٔ سرودن اشعاری معروف به قوشما نیز، که ملهم از گویش و زبان طبیعی مردم و در اوزان بومی هجایی است، در دل خلق راه یافت.
به قراری که تحقیقات ادبی معلوم ساخته، واقف علاوه بر شاعری و معلمی، تیراندازی ماهر و معماری توانا بوده است و به نجوم، به ویژه مطالعهٔ حرکت سیاره ها نیز علاقه داشته است.
به نظر آدولف برگر، شرق شناس آلمانی، ساختمان های بزرگ شهر شوشی زیر نظر واقف ساخته شده است، چنان که ملا ولی ودادی شاعر معاصرش نیز شعرهایی خطاب به او دارد که چنین استنباطی به دست می آید:
زندگی واقف در شوشی مصادف با سال هایی است که ابراهیم خان به تشویق خادمان ادب و فرهنگ زمان می پرداخت و از هر سو شاعران، هنرمندان و مردان دوراندیش سیاسی را به دربار خود فرا می خواند.
معروف است که واقف گرفتگی ماه و زمین لرزه ای را پیش بینی کرده بود و خبر آن را به نزدیک ترین دوست شاعر خود ملا ولی ودادی داده بود که اتفاقا هر دو پیش بینی، صحیح از آب درمی آید و این خبر به گوش ابراهیم خان می رسد.
ابراهیم خان او را به دربار خود می کشاند. واقف در اندک زمان، چه در دربار و چه در میان توده های مردم، محبوبیت کسب می کند و در اثر کیاست، استعداد و دانش خود، از سمت وزیر تشریفات ( ائشیک آغاسی ) تا درجه وزیر اعظم ارتقاء می یابد و به گفتهٔ ادبیات شناس معاصر آذربایجان، آراز داداش زاده:
ملاپناه واقف به سال ۱۰۹۶ هجری شمسی در دهکده قیراق صلاحی محال قازاخ، از ایالات شمالی جمهوری آذربایجان، در خانهٔ روستاییِ فقیری آقا مهدی نام چشم به جهان گشود.
... [مشاهده متن کامل]
هنوز چگونگی حیات دوران کودکی و جوانی او بر پژوهندگان ادبیات زبان ترکی آذربایجانی پوشیده است. واقف شناسان با او از سال ۱۷۵۹ میلادی به بعد آشنا هستند که در نتیجهٔ هجوم فرمانروای ایالت گرجستان شرقی، به همراه بسیاری از مردم زحمتکش زادگاهش، به قره باغ کوچ کرد و نزدیک ده سال در قره باغ در محله ترترباسار اقامت نمود و بعدها به شهر شوشی ، مرکز علم و ادب آذربایجان در آن زمان، رفت و در محله ساعاتلی مکتبی گشود. وی در آن جا زندگی خود را با عریضه نویسی و تدریس به سر می آورد.
آنچه از دیوانش به دست می آید، این است که در این سال ها، حیات مشقت بار و فقرآلودی داشته است، چنان که در ترجمه قوشمای معروف «عید آمد» می بینیم:
شناخته نیست که واقف از کی آغاز به سرودن شعر و اشتهار به شاعری پیدا کرد. آنچه را که پژوهشگران ادبیات آذربایجان روشن کرده اند، این است که در این سال ها علاوه بر آن که، به سبب معلمی و عریضه نویسی، مورد احترام بود، به وسیلهٔ سرودن اشعاری معروف به قوشما نیز، که ملهم از گویش و زبان طبیعی مردم و در اوزان بومی هجایی است، در دل خلق راه یافت.
به قراری که تحقیقات ادبی معلوم ساخته، واقف علاوه بر شاعری و معلمی، تیراندازی ماهر و معماری توانا بوده است و به نجوم، به ویژه مطالعهٔ حرکت سیاره ها نیز علاقه داشته است.
به نظر آدولف برگر، شرق شناس آلمانی، ساختمان های بزرگ شهر شوشی زیر نظر واقف ساخته شده است، چنان که ملا ولی ودادی شاعر معاصرش نیز شعرهایی خطاب به او دارد که چنین استنباطی به دست می آید:
زندگی واقف در شوشی مصادف با سال هایی است که ابراهیم خان به تشویق خادمان ادب و فرهنگ زمان می پرداخت و از هر سو شاعران، هنرمندان و مردان دوراندیش سیاسی را به دربار خود فرا می خواند.
معروف است که واقف گرفتگی ماه و زمین لرزه ای را پیش بینی کرده بود و خبر آن را به نزدیک ترین دوست شاعر خود ملا ولی ودادی داده بود که اتفاقا هر دو پیش بینی، صحیح از آب درمی آید و این خبر به گوش ابراهیم خان می رسد.
ابراهیم خان او را به دربار خود می کشاند. واقف در اندک زمان، چه در دربار و چه در میان توده های مردم، محبوبیت کسب می کند و در اثر کیاست، استعداد و دانش خود، از سمت وزیر تشریفات ( ائشیک آغاسی ) تا درجه وزیر اعظم ارتقاء می یابد و به گفتهٔ ادبیات شناس معاصر آذربایجان، آراز داداش زاده:
