مقدمات اخلاق اسلامی

[ویکی نور] «مقدمات اخلاق اسلامی» اثر آیت الله سید علی شفیعی، مجموعه هشت سخنرانی است که در سال 1371ش به خواسته جمعی از جوانان طلبه و دانشجو ایراد شده است. بعدها بخشی از آن در هفته نامه نور خوزستان منتشر و سپس با اصلاحات و تنظیم به صورت کتاب منتشر شده است.
پس از پیشگفتار مؤلف، مباحثی در هفت مقدمه مطرح شده است. سپس اخلاق در مکتب اهل بیت(ع) و زندگی چند تن از بزرگان و علماء مورد مطالعه قرار گرفته و در انتها نتیجه ای از مباحث ارائه شده است.
مطالب کتاب عمدتاً با استناد به آیات قرآن کریم، روایات و حکایات علما و بزرگان به رشته تحریر درآمده است.
مؤلف در مقدمه کتاب تذکر می دهد که برای راه یابی به اخلاق اسلامی و متخلق شدن به مکارم اخلاق باید ابزار لازم و وسایل ضروری را تهیه نمود و راه صحیح کسب کمالات را پیمود. از میان مقدمات لازم و بایسته در مسیر نیل به اخلاق، مهمترین آنها عبارت است از: 1. عزم و اراده، 2. اخلاص، 3. علم، 4. عمل، 5. تکرار عمل تا حصول ملکه ثابته، 6. توصیه ها و دستورالعمل های اخلاقی، 7. توجه و اهتمام به آیات و روایات معصومین(ع) (آغاز سخن، ص4).
نویسنده معتقد است که علم باید چنان تأثیری در فرد عالم بگذارد که او به حقایق و دستورات ایمان قطعی و جازم داشته باشد و در برابر آنها کاملاً مطیع و فرمانبردار و تأثیرپذیر شود (متن کتاب، ص86). وی سپس با استناد به کلامی از پیامبر(ص) که علم را به سه بخش علم به معاد (فقه اکبر)، علم به احکام عملی (فقه اصغر) و علم اخلاق و روشهای انسانیت (سنت قائمه) تقسیم کرده اند، دیدگاه ملا محسن فیض کاشانی و میرداماد را دراین باره مورد بررسی قرار داده است (همان، ص87-90).