مقبره بابالقمان

[ویکی فقه] مَقْبَره بابا لُقْمان ، آرامگاه منسوب به بابالقمان سرخسی ، عارف مشهور سده۴ق ، در حومه سرخس می باشد .
بابالقمان با بسیاری از مشایخ صوفیه همچون ابوسعید ابوالخیر و ابوالفضل سرخسی معاصر و معاشر بوده است . ابوسعید او را بسیار ارج می نهاد و بزرگ می داشت . رفتار ملامتی گونه وی ، سبب گشته بود تا نام او را در میان عقلای مجانین در شمار آورند.
پیشینه بنا
ظاهراً در دوره سلجوقی به سبب اعتقاد مردم به وی ، برای مدفن او بنایی پایه ریزی شد که باید آن را نخستین شالوده مقبره کنونی دانست به عنوان قدیم ترین سند موجود درباره این مقبره ، باید از کتیبه ای یاد کرد که در متن آن به تاریخ ۷۵۷ق اشاره شده است .
مواردی درباره بنا
عبدالله قاجار در ۱۳۱۱ق عکسی از این آرامگاه گرفته ، و ابوالخیر قاجار در ذیل آن آگاهی هایی درباره ویژگی های بنا نوشته است . برپایه گزارش او بنا در نیم فرسنگی سرخس ، در کنار کشف رود و هریرود قرار دارد. در صحن بقعه و زیر گنبد جای دو قبر دیده می شود: یکی پا برجا، اما بدون نام و نشان و دیگری منهدم شده است . آرامگاه در کمال استادی ساخته شده است و به هنگام آبادانی ، ابنیه متعددی در اطراف آن ساخته بوده اند. تصویر یاد شده نشان می دهد که هنوز کتیبه های متعددی که استادانه گچ بری شده ، بر پیشانی و اطراف در ورودی آرامگاه وجود داشته است و هم اکنون نیز بخش هایی از آن ها برجاست . متن کتیبه اصلی بنا که درون طاق درگاه مقبره گچ بری شده ، چنین است : «فی اتمام عمل هذا البقاع خدام شیخ الاسلام اعظم ...محمد ابن محمد لقمان ...فی شهور سنه سبع و خمسین و سبع مائه ». کتیبه دیگری بدین مضمون : «هذا البقعه لامیرالکبیر...امیر محمد خوارزم ...» بر بنا موجود است که احتمالاً با قبر دوم درون بقعه می تواند مربوط باشد. سوره جمعه ، آیاتی از سوره آل عمران و جز آن از کتیبه هایی است که بر جای جای درون طاق درگاه نقش بسته بوده است . این آرامگاه درگذشته به نام «الغ باباناصری » شهرت داشته است . این بنای مربع شکل و مستحکم با آجر و ملات گچ با دیوارهای ستبر به عرض بیش از ۳ متر در دو طبقه ساخته شده است . گنبد دو پوشه آجری کم خیز مقبره برگریوی مدور و بر روی قاعده ای چند ضلعی قرار گرفته ، و بر بدنه هر یک از اضلاع آن نورگیرهایی برای روشنایی درون گنبد تعبیه شده است . این گنبد سنگین به همراه مجموعه ساختمان زیرین آن ، به شکلی بسیار زیبا ساخته شده ، و شامل نمونه های گوناگون از تزیینات آجری است که بر روی بدنه ساختمان نصب شده است . افزون بر تزیینات آجری این بنا، می توان به گچ بری و کاشی کاری های زیبای آن اشاره کرد که نمونه های آن هنوز بر سر در آرامگاه باقی است .
مقایسه با سایر مقابر
...