مقام بیان

[ویکی فقه] به اراده داشتن متکلم بر بیان یک مطلب خاص اطلاق می شود.
مقام بیان، از مقدمات حکمت بوده و به این معنا است که متکلم، قصد هزل، اهمال و یا اجمال گویی نداشته و غافل نیز نیست. در مقام بیان بودن متکلم به دو صورت است:۱. متکلم در مقام بیان اصل حکم و یا تشریع آن بوده و قصد بیان خصوصیات را ندارد؛ در این صورت نمی توان نسبت به خصوصیات به اطلاق کلام او تمسک کرد. مثل این که در آیه شریفه آمده است: ﴿لِلّهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ﴾ یا ﴿اَحَلَّ اللّهُ الْبَیْعَ﴾ که شارع مقدس در صدد بیان اصل تشریع حج و حلیت بیع است و قصد بیان خصوصیات آنها را ندارد.و مانند آیه: ﴿فَکُلُوا مِمّا اَمْسَکْنَ﴾ که در مقام بیان این است که صید سگ آموزش دیده حلال است و بنابراین، از این جهت اطلاق دارد، اما از جهت خصوصیات این صید در مقام بیان نیست، از این رو به اطلاق آن در جهت رفع جزء یا قیدی که نسبت به دخالت آن در این حکم شک وجود دارد، نمی توان تمسک کرد؛ برای مثال، نمی توان به اطلاق امر به اکل، در عدم لزوم تطهیر محل دندان گرفتن سگ تربیت شده، تمسک نمود.۲. متکلم در مقام بیان خصوصیات و جزئیات حکم به منظور عمل نمودن مکلف است، مانند این که شارع در مقام بیان کیفیت انجام نماز و بیان اجزای آن باشد؛ در این صورت می توان به اطلاق کلام او تمسک کرد.
نکته
مقصود از «مراد» در «مقام بیان تمام مراد»، مراد استعمالی است نه مراد جدی.