مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، کتابی است به زبان عربی نوشته ابی الحسن علی بن اسماعیل أشعری (متوفای 324ق.) در موضوع فرقه های اسلامی و آراء مختلف کلامی.
درباره زمان نگارش کتاب باید گفت، آخرین حادثه ای که مؤلف از آن یاد می کند، خروج و کشته شدن فردی قرمطی است که در سال 291ق. اتفاق افتاده و از این گزارش روشن می شود که تألیف این کتاب بعد از این تاریخ صورت گرفته است.
کتاب حاضر مشتمل بر مقدمه ای به قلم ناشر؛ فرانس اشتاینر، مقدمه مؤلف و فاقد بخش بندی و فصل بندی روشن است.
این اثر را باید کهن ترین و معتبرترین منبع موجود در زمینه تاریخ عقاید اسلامی محسوب کرد.
این کتاب از منابع کهن ملل و نحل است و از آن جهت که نویسنده آن پیشوای مذهب اشعری است، بسیار قابل توجّه است. اشعری بحث را با اختلاف در امامت آغاز کرده است که از اوّلین بحث های مفصّل وی درباره فرق شیعه است. او شیعه را به سه گروه غلاۀ و رافضه و زیدیّه تقسیم کرده و با یادکرد فرقه های آنان در مورد مسائل اختلافی، از عقاید آن سخن گفته است. او غلاة را از رافضه جدا می داند؛ امّا برخی از فرق غلاة؛ مانند بیانیّه و حربیّه را در ذیل رافضه نیز یاد می کند. مؤلّف با اینکه اتهام معروف و بی بنیاد تجسیم را به هشام نسبت داده است؛ تصریح می کند که رافضه معتقد به تجسیم نبوده اند. اشعری در تبیین عقاید فرق، بسیار متعادل تر از بغدادی و امثال اوست. بحث از خوارج و مرجئه در صفحات بعدی آمده است و آنگاه به معتزله اشاره کرده است. مؤلّف پس از تبیین عقاید مختلف به تفصیل از عقاید خود- که سازنده و پردازنده مذهب اشعری است- سخن گفته است.

پیشنهاد کاربران

بپرس