مفید العلوم و مبید الهموم

[ویکی نور] مفید العلوم و مبید الهموم، اثر جمال الدین ابوبکر خوارزمی، کتابی است در موضوعات مختلفی همچون تاریخ اسلامی، شریعت، علوم عربی و آداب آن و... که به زبان عربی و در قرن چهارم هجری نوشته شده است
کتاب با مقدمه محقق در اشاره به موضوع و مطالب آن آغاز شده و مطالب در چندین بخش با عنوان «کتاب» و هر کتاب، در چندین باب، تنظیم یافته است.
کتاب، در بخش های متنوعی سامان یافته است که از جمله آن ها بخش تاریخ می باشد که دربردارنده فرازهایی از سیره نبویه، احکام نبوت و معجزات نبی، غزوات ایشان، دارالحرب، اصناف کفار، پیمان ها و عهود و... است. در بخشی نیز به عجایب بلاد و جاذبه های هر شهر پرداخته شده و پس از آن، ابوابی به علم النفس اختصاص یافته است
این کتاب به صورت یک مجموعه فراهم آمده است و شامل مطالبی از قبیل: اهمیت تفکر از دیدگاه دین، حقیقت تفکر، حقیقت توحید، فرقه های هفتاد و دوگانه امت اسلامی، فرقه ناجیه (که به اعتقاد وی اهل سنت و جماعت هستند)، تفسیر نبوت، شرائط معجزه، معجزات پیامبر(ص)، نسب پیامبر(ص)، اخلاق و خصوصیات ایشان، نامه های پیامبر(ص) به پادشاهان سایر کشورها و دعوت آن ها به اسلام، تفسیر واجب عینی و کفایی، کرامات اولیاء، ماهیت روح، حقیقت عقل، غرائب فقه و اخبار، معاد جسمانی، ردیه هایی بر فلاسفه، دهریون و ملحدان و...، آداب معاشرت، اوراد، نمازها، مناظرات، اقلیم ها، علم النفس و روش معالجه بیماری های روحی، مسائل شرعی، حقوق زنان، تاریخ، معمّرین، سیره ملوک، آداب جنگ، تعبیر خواب، شگفتی های شهرها، خواص اشیاء، فتنه های آخرالزمان و... می باشد.
در نسبت این کتاب به خوارزمی، عباس اقبال، نخستین بار در 1938م در یادداشتی بر یکی از نسخه های چاپی «المکارم و المفاخر» (بخشی از کتاب مفید العلوم که به طور مستقل و توسط عزت عطار در قاهره به سال 1354ق چاپ شده است)، با استناد به اینکه سبک نگارش این کتاب و در نتیجه کتاب «المکارم»، با سبک ابوبکر خوارزمی تفاوت فاحش دارد و نیز چون در اثنای کتاب، از حسن صباح (518ق) سخن به میان آمده است، انتساب آن را به ابوبکر خوارزمی نادرست دانسته است. در 1985م نظر اقبال تأیید شد و محمد عبدالقادر عطا پس از بررسی 4 نسخه خطی کتاب، آن را به نام زکریای قزوینی به چاپ رساند.

[ویکی فقه] مفید العلوم و مبید الهموم (کتاب). کتاب مفید العلوم و مبید الهموم نوشته جمال الدین ابو بکر خوارزمی (۳۲۳- ۳۸۳ ق) می باشد.
این کتاب به صورت یک مجموعه فراهم آمده است و شامل مطالبی از قبیل: اهمیت تفکر از دیدگاه دین، حقیقت تفکر، حقیقت توحید، فرقه های هفتاد دو دوگانه امت اسلامی، فرقه ناجیه (که به اعتقاد وی اهل سنت و جماعت هستند.) ، تفسیر نبوت، شرائط معجزه، معجزات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم ، نسب پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم ، اخلاق پیامبر و خصوصیات ایشان، نامه های پیامبر به پادشاهان سایر کشورها و دعوت آنها به اسلام، تفسیر واجب عینی و کفایی ، کرامات اولیاء، ماهیت روح، حقیقت عقل، غرائب فقه و اخبار، معاد جسمانی، ردیه هایی بر فلاسفه ، دهریون و ملحدان و غیره، آداب معاشرت، اوراد، نمازها، مناظرات، اقلیم ها، علم النفس و روش معالجه بیماریهای روحی، مسائل شرعی، حقوق، زنان، تاریخ، معمرین، سیره ملوک، آداب جنگ، تعبیر خواب، شگفتی های شهرها، خواص اشیاء، فتنه های آخر الزمان و غیره، می باشد.
انتساب کتاب به خوارزمی
در نسبت این کتاب به خوارزمی: عباس اقبال نخستین بار در ۱۹۳۸ م در یادداشتی بر یکی از نسخه های چاپی المکارم و المفاخر» (بخشی از کتاب مفید العلوم که بطور مستقل و توسط عزت عطار در قاهره به سال ۱۳۵۴ ق چاپ شده است) با استناد به اینکه سبک نگارش این کتاب و در نتیجه کتاب المکارم با سبک ابو بکر خوارزمی تفاوت فاحش دارد و نیز چون در اثنای کتاب از حسن صباح (متوفای ۵۱۸ ق) سخن به میان آمده است، انتساب آن را به ابو بکر خوارزمی نادرست دانسته است. در ۱۹۸۵ م نظر اقبال تایید شد و محمد عبد القادر عطا پس از بررسی ۴ نسخه خطی کتاب، آن را به نام زکریای قزوینی به چاپ رساند.
نسخه شناسی
این کتاب چندین بار در مصر و سوریه به چاپ رسیده است.بخشی از این کتاب بطور مستقل توسط عزت عطار در قاهره به سال ۱۳۵۴ ق چاپ شده است.
منابع
...