مفهوم باطل

[ویکی فقه] باطل به معنای پوچ و بی محتوا و فاقد ثبات و در برابر حق می باشد.
ریشه «ب ط ل» به معنای ضایع، نیست و هدر شدن است. موجود متصف به وصف باطل، غیر منطبق با طبیعت و خلقت اصلی خود است. چشم ، دست یا هر عضوی از بدن که در حادثه ای از طبیعت اصلی خود خارج شود به نحوی که کاری از آن نیاید باطل خوانده می شود. سخن باطل نیز سخن بی محتوا و غیر مطابق با واقع است. ابطال سحر نیز، از بین بردن نمودن ظاهری آن است. از نظر جرجانی ، هر آنچه از اساس نادرست است، و هر امر بی فایده و فاقد نتیجه که تنها ظاهری درست و نیکو دارد باطل است.
معادل های باطل در زبان های مختلف
ریشه بطل دارای معادل های نزدیکی در زبان های عبری، سریانی و حبشی است. واژه Faus / Fausseدر زبان فرانسه، Faslch در زبان آلمانی و False در انگلیسی نیز به معنای دروغین، نادرست، تقلبی، مجعول، تصنعی ، فاسد و تباه و مانند آن است.
پیشینه
واژه باطل در برخی اشعار پیش از اسلام نیز به کار رفته که دارای مفهوم سلبی و منفی است:«ألا کلّ شیء ما خلا الله باطل» همچنین نابغه ذبیانی در شعر خود ریشه «بطل» را در مفهوم خلاف واقع به کار برده است:«لقد نطقت بطلا علی الأقارع». در شعری منقول از ابوطالب نیز واژه باطل به معنای امر و سخن ناروا و نابجا آمده است:«أعوذ بربّ البیت من کل قاصد علینا بسوء أو ملح بباطل». افزون بر دین اسلام در ادیان و مکاتب دیگر نیز درباره باطل بحث شده است؛ متون دینی چون اوستا ، اوپانیشاد ، عهد عتیق و عهد جدید ، پیروان خود را از پیروی باطل نهی کرده اند.سوفسطایی گری در یونان قدیم نیز با انکار هرگونه حق و باطل ثابتی، حق را به چیزی که فرد آن را حق بپندارد و باطل را آنچه باطل بشمرد، دانسته اند. پیدایش فلسفه به وسیله سقراط و شاگردانش افلاطون و ارسطو ، نوعی واکنش در برابر این جریان و تلاش برای شناخت حق و باطل به شمار می رود.
در فلسفه اسلامی
...