[ویکی فقه] أَحَد به معنای یکتا، یگانه است.
«أحد» در اصل «وَحَد» و مانند واحد از ریشه «و ح د» مشتق شده، «واو» آن به همزه تبدیل گشته و به معنای یکتا و یگانه است. برخی، اصل آن را أوْحَد دانسته اند که واو در آن حذف شده تا میان اسم و صفت تفاوت گذاشته شود. گرچه ریشه دو واژه «واحد» و «أحد» یکی است، بسیاری معتقدند که میان آن دو تفاوت هایی وجود دارد
تفاوت واحد با احد
۱. «واحد» پیش از «اثنان» سرآغاز شمارش عدد قرار می گیرد؛ در حالی که «اَحَد» آغاز رقم شمارش واقع نمی شود؛ بنابراین ترتیب «احد» و «اثنان» درست نیست. ۲. «اَحَد» بر چیزی اطلاق می شود که در وجود خارجی یا ذهن ، کثرت را نمی پذیرد؛ در حالی که «واحد»، در خارج یا در ذهن کثرت بردار است. .۳. واحد » غالباً برای اثبات، مانند رأیت رجلاً واحداً و «احد» برای سلب مانند مارأیت أحداً به کار می رود. ۴. «احد» نفی عموم می کند؛ در حالی که واحد، فقط یک تَن را نفی می نماید؛ مثلا وقتی گفته می شود:لایقاومه أحد، مقصود این است که هیچ کس توان مقاومت در برابر او را ندارد؛ امّا زمانی که لایقاومه واحد به کار رود، منظور این است که یک تن توان مقاومت در برابر او را ندارد؛ امّا دو تن یا بیش تر می توانند مقاومت کنند. ۵. «احد» اعم از «واحد» است؛ بدین معنا که هرگاه «احد» متحقق شود، «واحد» نیز در ضمن آن وجود خواهد داشت. ۶. لفظ «واحد» برای هر چیزی وصف قرار می گیرد؛ مانند رجل واحد، و ثوبٌ واحد؛ به خلاف «احد» که وقتی در جمله اثباتی قرار می گیرد، فقط وصف « اللّه » واقع می شود و در جمله نفی، برای غیر حق تعالی نیز صفت قرار می گیرد؛ مانند ما رأیت احداً؛ بنابراین «احد» و واحد مانند رحمان و رحیم است که رحمان وصف ویژه خداوند است ولی رحیم، وصف غیر خداوند نیز واقع می شود. برخی، «احد» همراه با الف و لام (الأحد) را وصف مخصوص خدا می دانند؛ ولی فخر رازی این احتمال را مطرح کرده که چون احد فقط برای خداوند وصف آورده می شود، الف و لام معرفه از آن حذف، و ویژه حق تعالی شد.
مترادف بودن احد و واحد
عده ای این دو را مترادف دانسته و به یک معنا گرفته اند؛ حتی برخی اصل «احد» را «واحد» دانسته و گفته اند:چون بعد از قلب واو به همزه، اجتماع دو همزه در زبان عرب سنگین است، یکی از دو همزه به جهت تخفیف حذف شد. این رأی درست نیست؛ زیرا در این صورت جمع هر دو باید « آحاد » می بود؛ حال آن که «آحاد» فقط جمع واحد است؛ مانند اشهاد و شاهد، و «احد» جمع ندارد؛ همان طور که ازهری گفته:از احمد بن یحیی درباره «آحاد» پرسیده شد که آیا جمع «احد» است؟ در پاسخ گفت:معاذ اللّه که «احد» جمع داشته باشد.
← وجه ترادف
...
«أحد» در اصل «وَحَد» و مانند واحد از ریشه «و ح د» مشتق شده، «واو» آن به همزه تبدیل گشته و به معنای یکتا و یگانه است. برخی، اصل آن را أوْحَد دانسته اند که واو در آن حذف شده تا میان اسم و صفت تفاوت گذاشته شود. گرچه ریشه دو واژه «واحد» و «أحد» یکی است، بسیاری معتقدند که میان آن دو تفاوت هایی وجود دارد
تفاوت واحد با احد
۱. «واحد» پیش از «اثنان» سرآغاز شمارش عدد قرار می گیرد؛ در حالی که «اَحَد» آغاز رقم شمارش واقع نمی شود؛ بنابراین ترتیب «احد» و «اثنان» درست نیست. ۲. «اَحَد» بر چیزی اطلاق می شود که در وجود خارجی یا ذهن ، کثرت را نمی پذیرد؛ در حالی که «واحد»، در خارج یا در ذهن کثرت بردار است. .۳. واحد » غالباً برای اثبات، مانند رأیت رجلاً واحداً و «احد» برای سلب مانند مارأیت أحداً به کار می رود. ۴. «احد» نفی عموم می کند؛ در حالی که واحد، فقط یک تَن را نفی می نماید؛ مثلا وقتی گفته می شود:لایقاومه أحد، مقصود این است که هیچ کس توان مقاومت در برابر او را ندارد؛ امّا زمانی که لایقاومه واحد به کار رود، منظور این است که یک تن توان مقاومت در برابر او را ندارد؛ امّا دو تن یا بیش تر می توانند مقاومت کنند. ۵. «احد» اعم از «واحد» است؛ بدین معنا که هرگاه «احد» متحقق شود، «واحد» نیز در ضمن آن وجود خواهد داشت. ۶. لفظ «واحد» برای هر چیزی وصف قرار می گیرد؛ مانند رجل واحد، و ثوبٌ واحد؛ به خلاف «احد» که وقتی در جمله اثباتی قرار می گیرد، فقط وصف « اللّه » واقع می شود و در جمله نفی، برای غیر حق تعالی نیز صفت قرار می گیرد؛ مانند ما رأیت احداً؛ بنابراین «احد» و واحد مانند رحمان و رحیم است که رحمان وصف ویژه خداوند است ولی رحیم، وصف غیر خداوند نیز واقع می شود. برخی، «احد» همراه با الف و لام (الأحد) را وصف مخصوص خدا می دانند؛ ولی فخر رازی این احتمال را مطرح کرده که چون احد فقط برای خداوند وصف آورده می شود، الف و لام معرفه از آن حذف، و ویژه حق تعالی شد.
مترادف بودن احد و واحد
عده ای این دو را مترادف دانسته و به یک معنا گرفته اند؛ حتی برخی اصل «احد» را «واحد» دانسته و گفته اند:چون بعد از قلب واو به همزه، اجتماع دو همزه در زبان عرب سنگین است، یکی از دو همزه به جهت تخفیف حذف شد. این رأی درست نیست؛ زیرا در این صورت جمع هر دو باید « آحاد » می بود؛ حال آن که «آحاد» فقط جمع واحد است؛ مانند اشهاد و شاهد، و «احد» جمع ندارد؛ همان طور که ازهری گفته:از احمد بن یحیی درباره «آحاد» پرسیده شد که آیا جمع «احد» است؟ در پاسخ گفت:معاذ اللّه که «احد» جمع داشته باشد.
← وجه ترادف
...
wikifeqh: مفهوم_احد