[ویکی فقه] انسانها چگونه می توانند منظور خود را به یکدیگر بفهمانند؟ آنها از آینه مفاهیم استفاده می کنند تا با هم تفاهم کنند. وقتی کسی می گوید «کتاب» در حقیقت با این کلمه چیزی را به ذهن مخاطب انتقال داده که اگر می گفت «قلم» دیگر آن چیز به ذهن مخاطب انتقال نمی یافت.
تا به حال به این موضوع اندیشیده اید که آینه ها چه نیازی را در زندگی ما برطرف می کنند؟ آینه ها در حقیقت به ما کمک می کنند چیزهایی را که مستقیما نمی توانیم ببینیم، مشاهده کنیم. آینه یک حکایتگر بیشتر نیست. مفاهیم، دقیقا همین جایگاه را در عرصه اندیشه دارند. انسانها چگونه می توانند منظور خود را به یکدیگر بفهمانند؟ آنها از آینه مفاهیم استفاده می کنند تا با هم تفاهم کنند. وقتی کسی می گوید «کتاب» در حقیقت با این کلمه چیزی را به ذهن مخاطب انتقال داده که اگر می گفت «قلم» دیگر آن چیز به ذهن مخاطب انتقال نمی یافت. آن حقیقت در واقع همین چیزی است که به آن «مفهوم» می گوییم. براین پایه مفهوم کتاب حکایت گر یک شیء خاص خارجی است. به این مفهوم دراصطلاح منطق «تصور» می گویند.
مفاهیم اخلاقی
بر اساس آنچه گفته شد مفاهیم اخلاقی تصوراتی هستند که با به کار بردن الفاظ اخلاقی در ذهن انسان نقش می بندند. این مفاهیم در فلسفه اخلاق دو کاربرد دارند. گاهی مراد از مفهوم اخلاقی تمام مفاهیمی است که در جملات اخلاقی به کار می روند. بنابر این اصطلاح، تمام مفاهیمی که در گزاره های اخلاقی به کار می روند اعم از این که محمول باشند یا موضوع، مفاهیم اخلاقی به حساب می آیند. مثلا در جمله عدالت خوب است یا باید به عدالت رفتار کرد. هم عدالت و هم خوبی و باید همگی مفاهیمی اخلاقی هستند. اما مفهوم اخلاقی گاهی به معنای محدود تری به کار می رود. در این کاربرد مفاهیمی اخلاقی هستند که فقط در محمول جملات اخلاقی به کار رفته باشند. بنابراین اصطلاح، اولا موضوعات گزاره های اخلاقی که غالبا افعال اختیاری هستند و در علوم مختلف مانند روان شناسی و جامعه شناسی به کار می روند مفاهیم اخلاقی نیستند. ثانیا «خوب»، «بد»، «باید»، «نباید»، «درست»، «نادرست»، «صحیح»، «ناصحیح»، «وظیفه» و «مسئولیت» تنها در معنای خاصی که در این گونه جملات دارند مفهوم اخلاقی به حساب می آیند و سایر معانی این الفاظ دیگر اخلاقی نیست.
معنای عام مفهوم اخلاقی
در اینجا ما به معنای عام مفهوم اخلاقی می پردازیم. پرسش اول درباره مفاهیم اخلاقی این است که مفاهیمی که در جملات اخلاقی به کار می روند چه سنخ مفاهیمی هستند؟ در این پرسش می خواهیم بدانیم آیا مفاهیم اخلاقی مانند مفاهیم آب و کتاب هستند که مستقیما با دیدن اشیاء خارجی انتزاع می شوند. یا نوع خاصی از مفاهیم اند؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید ببینیم چند گونه مفهوم داریم:
انواع مفهوم
...
تا به حال به این موضوع اندیشیده اید که آینه ها چه نیازی را در زندگی ما برطرف می کنند؟ آینه ها در حقیقت به ما کمک می کنند چیزهایی را که مستقیما نمی توانیم ببینیم، مشاهده کنیم. آینه یک حکایتگر بیشتر نیست. مفاهیم، دقیقا همین جایگاه را در عرصه اندیشه دارند. انسانها چگونه می توانند منظور خود را به یکدیگر بفهمانند؟ آنها از آینه مفاهیم استفاده می کنند تا با هم تفاهم کنند. وقتی کسی می گوید «کتاب» در حقیقت با این کلمه چیزی را به ذهن مخاطب انتقال داده که اگر می گفت «قلم» دیگر آن چیز به ذهن مخاطب انتقال نمی یافت. آن حقیقت در واقع همین چیزی است که به آن «مفهوم» می گوییم. براین پایه مفهوم کتاب حکایت گر یک شیء خاص خارجی است. به این مفهوم دراصطلاح منطق «تصور» می گویند.
مفاهیم اخلاقی
بر اساس آنچه گفته شد مفاهیم اخلاقی تصوراتی هستند که با به کار بردن الفاظ اخلاقی در ذهن انسان نقش می بندند. این مفاهیم در فلسفه اخلاق دو کاربرد دارند. گاهی مراد از مفهوم اخلاقی تمام مفاهیمی است که در جملات اخلاقی به کار می روند. بنابر این اصطلاح، تمام مفاهیمی که در گزاره های اخلاقی به کار می روند اعم از این که محمول باشند یا موضوع، مفاهیم اخلاقی به حساب می آیند. مثلا در جمله عدالت خوب است یا باید به عدالت رفتار کرد. هم عدالت و هم خوبی و باید همگی مفاهیمی اخلاقی هستند. اما مفهوم اخلاقی گاهی به معنای محدود تری به کار می رود. در این کاربرد مفاهیمی اخلاقی هستند که فقط در محمول جملات اخلاقی به کار رفته باشند. بنابراین اصطلاح، اولا موضوعات گزاره های اخلاقی که غالبا افعال اختیاری هستند و در علوم مختلف مانند روان شناسی و جامعه شناسی به کار می روند مفاهیم اخلاقی نیستند. ثانیا «خوب»، «بد»، «باید»، «نباید»، «درست»، «نادرست»، «صحیح»، «ناصحیح»، «وظیفه» و «مسئولیت» تنها در معنای خاصی که در این گونه جملات دارند مفهوم اخلاقی به حساب می آیند و سایر معانی این الفاظ دیگر اخلاقی نیست.
معنای عام مفهوم اخلاقی
در اینجا ما به معنای عام مفهوم اخلاقی می پردازیم. پرسش اول درباره مفاهیم اخلاقی این است که مفاهیمی که در جملات اخلاقی به کار می روند چه سنخ مفاهیمی هستند؟ در این پرسش می خواهیم بدانیم آیا مفاهیم اخلاقی مانند مفاهیم آب و کتاب هستند که مستقیما با دیدن اشیاء خارجی انتزاع می شوند. یا نوع خاصی از مفاهیم اند؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید ببینیم چند گونه مفهوم داریم:
انواع مفهوم
...
wikifeqh: مفاهیم_اخلاقی