مفاتیح العلوم

[ویکی نور] «مفاتیح العلوم»، تألیف ابوعبدالله، محمد بن احمد بن یوسف کاتب خوارزمی، به زبان عربی و موضوع آن، بیان علوم مختلف است.
متن کتاب، شامل دو مقاله است. مقاله اول، مشتمل بر شش باب به ترتیب 11، 7، 12، 8، 5 و 9 فصلی(مجموعا 52 فصل) و مقاله دوم، دارای نه باب به ترتیب 3، 9، 8، 5، 4، 4، 3، 2 و 3 فصلی(مجموعا 41 فصل) می باشد.
برخی از ابواب و فصول کتاب، بسیار خلاصه و مختصر و در عین حال مفید و باارزش است و برخی، بسیار مفصل و با ذکر جزییات بیان شده است.
در آغاز کتاب، مقدمه ای مفصل با مطالبی متنوع، به قلم دکتر عبدالامیر اعسم، درج شده است.
کتاب، مصدر و منبع مناسبی پیرامون علوم مختلف است که با اسلوب و شیوه ای خاص و بسیار منظم و دقیق در باره علوم گوناگون بحث کرده است و در حقیقت برای خواننده کلیدی است که به وسیله آن می تواند ابواب علوم مختلف را بگشاید و به گنجینه هایی از معارف دست یابد.

[ویکی فقه] مفاتیح العلوم (کتاب). کتاب «مفاتیح العلوم»، تالیف ابو عبدالله، محمد بن احمد بن یوسف کاتب خوارزمی ، به زبان عربی و موضوع آن، بیان علوم مختلف است.
متن کتاب، شامل دو مقاله است. مقاله اول، مشتمل بر شش باب به ترتیب ۱۱، ۷، ۱۲، ۸، ۵ و ۹ فصلی (مجموعا ۴۲ فصل) و مقاله دوم، دارای نه باب به ترتیب ۳، ۹، ۸، ۵، ۴، ۴، ۳، ۲ و ۳ فصلی (مجموعا ۴۱ فصل) می باشد. برخی از ابواب و فصول کتاب، بسیار خلاصه و مختصر و در عین حال مفید و باارزش است و برخی، بسیار مفصل و با ذکر جزییات بیان شده است. در آغاز کتاب، مقدمه ای مفصل با مطالبی متنوع، به قلم دکتر عبد الامیر اعسم، درج شده است.
گزارش محتوا
کتاب، مصدر و منبع مناسبی پیرامون علوم مختلف است که با اسلوب و شیوه ای خاص و بسیار منظم و دقیق در باره علوم گوناگون بحث کرده است و در حقیقت برای خواننده کلیدی است که به وسیله آن می تواند ابواب علوم مختلف را بگشاید و به گنجینه هایی از معارف دست یابد. کسی که کتاب را با دقت نظر و تفکر در مطالب و حکمت های آن مطالعه نماید از آن لذت می برد و بدون رفتن به جلسات علمی متعدد می تواند صاحب علومی بسیار گردد. مؤلف، خطبه را با حمد و ستایش خداوند متعال آغاز می نماید و سپس در مورد ابواب کتاب، مختصری توضیح می دهد. برای آشنایی و شناخت مطالب و مباحث کتاب، مختصری از ابواب و فصول آن مورد بررسی قرار می گیرد:
← مقاله اول
فهرست محتویات مقدمه و محتویات کتاب، در آغاز و فهرست مصطلحات وارد در نص و فهرست اعلام، در پایان کتاب آورده شده است. در پاورقی ها پاره ای از کلمات و اصطلاحات دشوار متن توضیح داده شده است.

مَفاتیحُ الْعُلوم
نوشتۀ ابوعبدالله محمد خوارزمی، دانشنامه ای به عربی در شرح علوم و اصطلاحات آن. این کتاب میان سال های ۳۶۷ تا ۳۷۱ق برای ابوالحسین عبدالله عتبی ( ـ۳۷۲ق)، وزیر نوح سامانی، تألیف شده است. کتاب دو مقاله، پانزده باب و ۹۳ فصل دارد. مقالۀ اول در علوم نقلی و مقالۀ دوم در علوم عقلی، ازجمله فلسفه، منطق، طب، هندسه، نجوم، موسیقی. ساختار آن مانند کتب قاموس (لغت) است. در این اثر، اصطلاحات فنی و اسامی نامتداول شرح شده است. این دانشنامه از آثار مهم ایرانیان در تألیف کتاب های چنددانشی است و برای شناخت اصطلاحات دیوانی ایرانیان در دورۀ سامانی، و حتی پیش از اسلام، اهمیت فراوان دارد. مفاتیح العلوم به همت فان فلوتن در لیدن (۱۸۹۵) و ترجمۀ آن به قلم حسین خدیوجم در تهران به چاپ رسیده است (۱۳۴۷ش).