مغالطه اقناعی

[ویکی فقه] یکی از اقسام مغالطه، مغالطه اقناعی است، و اگر چه به عنوان مغالطه مطرح است لکن داخل در صناعت خطابه می شود.
قیاس مغالطی اگر افاده اقناع کند، داخل در خطابه و نوعی از آن است، زیرا، خطابه در هر گفتاری مفید اقناع است حق باشد یا باطل. حال اگر مغالطه افاده اقناع کند، جزء خطابه است و به "ضمایر محرمه" موسوم است چنان که به علت اشتراک لفظ، به غلط گفته می شود: "سگ ممدوح است زیرا سگ آسمانی نورانی ترین ستاره است". و به علت ترکیب مفصل گفته می شود: " فلانی نیکو می نویسد زیرا حروف تهجی را آماده می کند". در این جا غلط ناشی از ترکیب مفصل است یعنی ترکیب حروف تهجی، و به موجب قرار دادن آن چه علت نیست گفته می شود: " فلانی دارای قدم مبارک و صورت فرخنده است زیرا با آمدن خود خیر می آورد ". در حالی که حصول خیر معلول آمدن او نیست. و به علت مصادره به مطلوب گفته می شود: " چرا گفتی فلانی گناه کارتر است؟ که در جواب گفته شود: زیرا او گناه کارتر است". و همین طور باقی اقسام مغالطه. اما اگر به موجب این که شنوندگان آن را قبول نمی کنند؛ اقناع کننده نباشد، خارج از صناعت خطابه است، چنان که اگر گفته شود: فلان قاتل مجرم نیست زیرا، در حال مستی و بی اختیار کشته است.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منبع ذیل استفاده شده است: • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید.