مغالطه استخدام

[ویکی فقه] مغالطه استخدام، از انواع مغالطه مماراتی بوده و به معنای اراده یکی از دو معنای لفظ است به نحوی که از ضمیری که به لفظ برگشت می کند، معنای دیگری اراده شود.
گاهی مغالطه در مفردات الفاظ واقع می شود و گاهی در جمله و ترکیب الفاظ. یعنی الفاظ و کلمات و مفردات این جمله مرکب، هیچ کدام ابهام و ایهامی نداشته و معنای آن روشن است و لکن به سبب ترکیب آن ها با یکدیگر و ساختن یک جمله از آن ها چنین اشتباهی پدید می آید. مثلا از صحابه ای پرسیدند: پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) کدام یک از اصحاب حضرت از همه برتر بوده وی در پاسخ گفت: "من بنته فی بیته" یعنی کسی که دختر او در خانه او است. و آن دو احتمال دارد.۱. مراد از موصول، ابوبکر باشد چون دختر ابوبکر (عایشه) در خانه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود.۲. مراد از موصول حضرت علی (علیه السّلام) باشد زیرا دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در خانه حضرت علی (علیه السّلام) است، پس بر افضلیت علی (علیه السّلام) دلالت می کند.
توضیح اصطلاح
بنابراین از انواع مغالطه مماراتی، مغالطه استخدام و مغالطه توریه می باشند. مغالطه استخدام عبارت است از اراده یکی از دو معنای لفظ به نحوی که از ضمیری که به لفظ برگشت می کند معنای دیگری را اراده کند یا یکی از دو معنا را به توسط یکی از دو ضمیر، سپس با ضمیر دیگر معنای دیگر را اراده کند. مثلا: گفته می شود که علماء و دانشمندان در جامعه محترم اند و آنان جایز التقلید می باشند و در این جمله، ضمیر " آنان " به یک دسته خاصی که مجتهد عادل جامع شرایط باشد بر می گردد نه به عموم علماء.
مغالطه توریه
و مغالطه توریه عبارت است از این که لفظی دارای دو معنا است که یکی از آن دو قریب به ذهن و دیگری بعید است و گوینده از لفظ همان معنای بعید را اراده کرده است ولی مخاطب گمان می برد که همین معنای قریب مراد است. یا متکلم معنای مطابق با واقع بودن لفظی را اراده کند ولی هنگام القای لفظ به مخاطب، قصد کند که او معنای خلاف آن را بفهمد مثلا در مقام انکار چیزی بگوید "علم الله ما قلته" و از کلمه "ماء موصول" را اراده کند در حالی که مخاطب "نافیه" بفهمد.
مستندات مقاله
...