معماری دوره ناصرالدین شاه

[ویکی فقه] یکی از هنرهای اصیل ایرانی که آثار آن در نقاط مختلف کشور دیده می شود، هنر معماری و ساختمان است. در ایران بعد از اسلام بار دیگر هنر اصیل ایران شکوفا شد و معماری دوره ساسانی با معماری دیگر کشورهای اسلامی درآمیخت و شکل تازه ای یافت.
یکی از قدیمی ترین ساختمان های اسلامی ایران که در حال حاضر مورد اطلاع ماست، مسجد «تاری خانه» واقع در دامغان و متعلق به قرن دوم هجری است. در دوره سامانیان به علت علاقه زیاد آنها به هنر ایرانی، معماری نیز جلوه ای خاص یافت. زیبایی معماری دوره سامانی را می توان در تنها بنای باقی مانده از این دوره، یعنی «مقبره امیر اسماعیل سامانی» که در شهر «بخارا» واقع شده، به خوبی مشاهده کرد. معماری حساب شده این بنا در ساختمان های بعد از خود تاثیر به سزایی گذاشت.
معماری گنبد کاووس
از شاهکارهای معماری ایران در دوره های بعد می توان، از «گنبد کاووس» در زمان آل زیار، «کتابخانه و کاخ عضد الدوله» در دوران آل بویه، «مسجد جامع اصفهان» متعلق به سلجوقیان نام برد و اوج معماری ایران را در زمان صفویه دانست که عمارات و ساختمان ها و پل های متعدد در این دوره ساخته شد.از مشخصات قابل تامل در معماری ایران، رعایت کیفیت و توجه به موقعیت اقلیمی و جغرافیایی است و توجه به آب و هوا و وجود مصالح ساختمانی یکی از اصول معماری ایران بوده است. معماری دوران افشاریه، زندیه و قاجاریه، شامل بناهای مذهبی و غیر مذهبی و از نظر طرح و نقشه به شیوه دوره صفوی بود. علی رغم ناآرامی های سیاسی و ناامنی در این سه دوره بناهایی ساخته شد که هر یک از نظر زیبایی و اصول معماری حائز اهمیت است و نبوغ و ذوق استادان معماری در آن به خوبی نمایان است. "بنجامین" اولین سفیر آمریکا در کتاب «ایران و ایرانیان» می نویسد:«موقعی که در اطراف این هنرمندان بررسی می شود، با کمال تعجب مشاهده می گردد که آنها هیچ یک تحصیلات و مطالعات علمی در کار خود ندارند و در خلق شاهکارها و آثار هنری خود فقط از ذوق و استعداد طبیعی و تجربیات خود الهام می گیرند.»
مواد مورد استفاده در بناها
یکی از موارد اصلی ساختمان، چوب بود؛ اگرچه در بعضی شهرستان ها چوب کمتر استفاده می شد، در مناطق گرمسیر پنجره ها را طوری قرار می دادند که در تابستان با باز کردن پنجره ها جریان هوا باعث خنک شدن هوای داخل ساختمان گردد.پنجره های کشویی (ارسی) به قول سیاحان خارجی با آن شیشه های رنگی کوچک از زیباترین پنجره هایی است که در جهان وجود دارد. در این دوره مصالح ساختمانی خشت و کاه گِل و چوب بود و آجر بیشتر در ساختمان های طبقه متوسط به بالا به کار می رود. ساختمان های این دوره بیشتر دارای ایوان و ستون است و ستون ها از تیرهای چوبی است. بنّایان برای تزئین از نقش های هندسی استفاده می کردند، آن هم بدون پرگار و خط کش بود.
معماری تهران در دوره قاجار
...