[ویکی نور] معرفة القرّاء الکبار علی الطبقات و الاعصار یا طبقات القرّاء تألیف شمس الدین
ابی عبدالله محمد بن احمد بن عثمان ذهبی(متوفای 747 قمری)در آشنایی با تاریخ قرّاء قرآن کریم
و به زبان عربی می باشد.تحقیق اثر توسط دکتر طیّار آلئی قولاچ صورت گرفته است.
قرائت قرآن و تلاوت آیات آن یکی از مهم ترین مسائل قرآن به شمار می رود، به طوری که از همان ادوار نخستین پیوسته عدّه ای به این کار همت گماشته و عهده دار قرائت قرآن و تعلیم آن در جامعه اسلامی بوده اند.در مرحله اوّل شخص پیامبر اکرم(ص)قرآن را بر اصحاب خویش اقراء می فرمود.گروهی از اصحاب، قرائت قرآن را بی واسطه و به طور مستقیم از آن حضرت فراگرفتند و از اینجا طبقه اوّل قراء شکل گرفت زیرا اینها کسانی بودند که قرآن را بر پیامبر عرضه نموده اند.افراد این طبقه عثمان بن عفّان، علی بن ابی طالب(ع)، ابی بن کعب، عبدالله بن مسعود، زید بن ثابت، ابوموسی اشعری و ابوالدرداء.صحابه پیامبر در طبقه اوّل که قرآن را از آن حضرت فراگرفته بودند خود به تعلیم قرآن و قرائت بر دیگران مأمور بودند.در طبقه بندی قرّاء افرادی در طبقه دوم قرائت قرار گرفته اند که قرآن را بر طبقه اوّل عرضه نموده اند اینها دوازده نفر بودند.طبقه سوم گروهی از مسلمین پس از دوره صحابه و تابعین در فن قرائت قرآن افرادی مشخص و ماهر گردیدند و در این امر شهرت یافتند که سه نفر از قرّاء سبعه جزء همین طبقه هستند(ابن عامر،ابن کثیر و عاصم)طبقه چهارم گروهی هستند که قرائت خود را عرضه بر طبقه قبل نمودند و در این امر شهرت یافتند که سه نفر از قرّاء شیعه خود همین طبقه هستند.(ابوعمر و علاء، نافع بن عبدالرحمان و حمزة بن حبیب فرتات؟؟؟)
طبقه ششم افرادی هستند که قرائت خود را از طبقه پنجم شنیده و برای خود قرائتی اختیار نموده اند.علی بن حمزه کسائی که از قرّاء سبعه می باشد جزء همین طبقه می باشد:و بالاخره بزرگانی دیگر تا طبقات هشتم میرسد.
پس از این طبقات از قرّاء، عهد تدوین قرائات آغاز شد و به دنبال آن قرّاء سبعه تعیین گردیدند ابن مجاهد که از قاریان به نام قرآن و جزء طبقه هشتم قرّاء آمده در اوایل قرن چهارم(245-324)قمری، قرائات را در هفت قرائت از هفت قاری به نام به رسمیّت شناخت.ابتکار دیگر ابن مجاهد این بود که از میان تمام شاگردان و راویان قاریان انتخاب شده خود، تنها دو راوی را برگزید و در کتاب خود روایت آن دو را از قرائت استادشان ذکر نمود و طبقات قرّاء همینگونه تا قرن ذهبی ادامه داشته و آنچه ذهبی تا زمان خویش آورده به 18 طبقه رسیده است مهم ترین شاگردان قرّاء عامل اصلی انتقال قرائت آنان به آیندگان هستند که به اینها راوی اطلاق می شود.
قرّاء قرائت را به طریق عرض(خواندن و عرضه کردن قرائت بر استاد)بر استاد فرا می گیرد و این سلسله ادامه می یابد تا به یکی از صحابه به طبقه اول برسد مثلا قرائت عاصم، او قرائت خود را بر ابوعبدالرحمن سلمی به طریق عرض فرا گرفت.ویژگی علمی ابوعبدالرحمن سلمی این است که او عامل انتقال قرائت قرآن از علی بن ابی طالب به قاریان کوفی از جمله عاصم بن ابی النجودات (اینک یکبار دیگر به مشایخ عاصم نظر می افکنیم:عاصم-ابوعبدالرحمن سلمی-علی بن ابی طالب-پیامبر اکرم(ص))
قرائت قرآن و تلاوت آیات آن یکی از مهم ترین مسائل قرآن به شمار می رود، به طوری که از همان ادوار نخستین پیوسته عدّه ای به این کار همت گماشته و عهده دار قرائت قرآن و تعلیم آن در جامعه اسلامی بوده اند.در مرحله اوّل شخص پیامبر اکرم(ص)قرآن را بر اصحاب خویش اقراء می فرمود.گروهی از اصحاب، قرائت قرآن را بی واسطه و به طور مستقیم از آن حضرت فراگرفتند و از اینجا طبقه اوّل قراء شکل گرفت زیرا اینها کسانی بودند که قرآن را بر پیامبر عرضه نموده اند.افراد این طبقه عثمان بن عفّان، علی بن ابی طالب(ع)، ابی بن کعب، عبدالله بن مسعود، زید بن ثابت، ابوموسی اشعری و ابوالدرداء.صحابه پیامبر در طبقه اوّل که قرآن را از آن حضرت فراگرفته بودند خود به تعلیم قرآن و قرائت بر دیگران مأمور بودند.در طبقه بندی قرّاء افرادی در طبقه دوم قرائت قرار گرفته اند که قرآن را بر طبقه اوّل عرضه نموده اند اینها دوازده نفر بودند.طبقه سوم گروهی از مسلمین پس از دوره صحابه و تابعین در فن قرائت قرآن افرادی مشخص و ماهر گردیدند و در این امر شهرت یافتند که سه نفر از قرّاء سبعه جزء همین طبقه هستند(ابن عامر،ابن کثیر و عاصم)طبقه چهارم گروهی هستند که قرائت خود را عرضه بر طبقه قبل نمودند و در این امر شهرت یافتند که سه نفر از قرّاء شیعه خود همین طبقه هستند.(ابوعمر و علاء، نافع بن عبدالرحمان و حمزة بن حبیب فرتات؟؟؟)
طبقه ششم افرادی هستند که قرائت خود را از طبقه پنجم شنیده و برای خود قرائتی اختیار نموده اند.علی بن حمزه کسائی که از قرّاء سبعه می باشد جزء همین طبقه می باشد:و بالاخره بزرگانی دیگر تا طبقات هشتم میرسد.
پس از این طبقات از قرّاء، عهد تدوین قرائات آغاز شد و به دنبال آن قرّاء سبعه تعیین گردیدند ابن مجاهد که از قاریان به نام قرآن و جزء طبقه هشتم قرّاء آمده در اوایل قرن چهارم(245-324)قمری، قرائات را در هفت قرائت از هفت قاری به نام به رسمیّت شناخت.ابتکار دیگر ابن مجاهد این بود که از میان تمام شاگردان و راویان قاریان انتخاب شده خود، تنها دو راوی را برگزید و در کتاب خود روایت آن دو را از قرائت استادشان ذکر نمود و طبقات قرّاء همینگونه تا قرن ذهبی ادامه داشته و آنچه ذهبی تا زمان خویش آورده به 18 طبقه رسیده است مهم ترین شاگردان قرّاء عامل اصلی انتقال قرائت آنان به آیندگان هستند که به اینها راوی اطلاق می شود.
قرّاء قرائت را به طریق عرض(خواندن و عرضه کردن قرائت بر استاد)بر استاد فرا می گیرد و این سلسله ادامه می یابد تا به یکی از صحابه به طبقه اول برسد مثلا قرائت عاصم، او قرائت خود را بر ابوعبدالرحمن سلمی به طریق عرض فرا گرفت.ویژگی علمی ابوعبدالرحمن سلمی این است که او عامل انتقال قرائت قرآن از علی بن ابی طالب به قاریان کوفی از جمله عاصم بن ابی النجودات (اینک یکبار دیگر به مشایخ عاصم نظر می افکنیم:عاصم-ابوعبدالرحمن سلمی-علی بن ابی طالب-پیامبر اکرم(ص))