معد

[ویکی فقه] امور زمینه ساز تاثیرگذاری علّت را مُعِدّ گویند.
مُعِدّ، یعنی مقدمه ای که زمینه تاثیر علت بر معلول را آماده می کند؛ به بیان دیگر، معد، امری است که هر چند از عدم آن، عدم معلول لازم می آید، ولی وجود معلول را افاضه نمی کند، بلکه شرایط تاثیر علت را بر معلول فراهم می سازد و در یک کلام، علل معده عبارت است از: مجموع اموری که معلول را آماده صدور از علت مؤثر می نماید؛ از این رو به مجموع شرط و عدم مانع، معد اطلاق می گردد.
معد از دیدگاه نائینی
در کتاب «فوائد الاصول» آمده است:«و المراد من المعد ما کان له دخل فی وجود الشیء، من دون ان یکون وجود ذلک الشی مترشحا منه بحیث یکون مفیضا لوجوده، بل کان لمجرد التهیئة والاستعداد لافاضة العلة وجود معلولها، کدرجات السلم ما عد الدرجة الاخیرة، حیث ان کل درجة تکون معدة للکون علی السطح، کما تکون معدة ایضا للکون علی الدرجة التی فوقها بمعنی انه یتوقف وجود الکون علی الدرجة الثانیة علی الکون علی الدرجة الاولی».

مُعِدّ
(به معنی آماده کننده) در اصطلاح فلسفه، از انواع علت ها که دارای دو اطلاق است: ۱. علت ناقصه در مقابل علت تامه، که مشتمل بر هریک از علل چهارگانۀ مادی، صوری، فاعلی و غایی می شود؛ ۲. شرط فعل و رفع مانع از آن که در این صورت علت اِعدادی یا مُعِدّه صرفاً شرایط ظهور فعل را فراهم می آورد و موانع آن را رفع می کند. در اندیشۀ عقلی چون تخلف معلول از علت تامه محال است، صرف تحقق علت تامه برای ظهور معلول کافی است؛ ولی در عالم مادّه، افزون بر تحقق علت های چهارگانه به حصول شرایط و رفع موانع نیازمند است، بنابراین علت در عالم مادّه با حصول علت معدّه، تام می شود.