معاویۀ اول (۲۰/۱۷پ ق ـ۶۰ق)
نخستین خلیفۀ اموی (۴۱ـ۶۰ق). همانند پدرش ابوسفیان در جنگ های بدر و اُحُد و خَندق به مصاف مسلمین آمد. اما در سال ۸ق و به هنگام فتح مکه مسلمان شد و از طُلَقا و مؤلفة قلوبهم به شمار آمد. پس از آن در جنگ حُنَیْن شرکت کرد و پس از مهاجرت به مدینه ، از کاتبان پیغمبر (ص ) شد. در سپاهی به فرماندهی برادرش یزید، در خلافت ابوبکر، به شام رفت (۱۲ق) و پس از مرگ برادر به فرمان عمر، خلیفۀ دوم، فرمانروای شام شد و عثمان هم تا ۳۵ق او را با اختیار تامّ در این جایگاه تثبیت نمود. امیرالمؤمنین علی (ع ) هنگام رسیدن به خلافت ، او را از فرمانروایی شام عزل کرد، اما معاویه به بهانۀ قصاص قاتلان عثمان از بیعت با خلیفه و کناره گیری از حکومت شام طفره رفت . پس از جنگ جَمَل وی با بهره برداری تبلیغاتی از این جنگ ، صلاحیت علی (ع ) را زیر سؤال برد و خواهان کناره گیری آن حضرت و واگذاری امر خلافت به شورای مسلمین و تحویل قاتلان عثمان شد. چون مکاتبات امیرالمؤمنین (ع ) با او نتیجه نداد و معاویه در سرکشی خود اصرار ورزید، جنگ صفّین به وقوع پیوست . در اثنای جنگ دستورداد تا قرآن ها را به نیزه ها زدند که موجب توقف جنگ و تحمیل «حکمیت » به منظور «تعیین تکلیف امر رهبری مسلمین» شد. آخرین تلاش امیرالمؤمنین (ع ) برای سرکوب معاویه ناکام ماند. از این پس تا هنگام شهادت امیرالمؤمنین (ع ) معاویه با اعزام گروه های چند صد نفری یا چند هزار نفری به قلمرو آن حضرت و ایجاد رعب و وحشت موجب تزلزل خلافت او شد. مصر هم در این زمان به معاویه پیوست. با به خلافت رسیدن امام حسن مجتبی (ع )، معاویه نیز خود را «خلیفه» و امیرالمؤمنین خواند و پس از پنج ماه امام نهایتاً پیشنهاد صلح معاویه را پذیرفت. از آن پس معاویه بر کل عالم اسلام حاکم گردید. در مدت خلافت معاویه حوادث مهمی اتفاق افتاد، ازجمله چندین شورش خوارج در عراق و سرکوبی آن ها، جنگ های تابستانی هر ساله با امپراتوری روم ازجمله محاصرۀ قسطنطنیه توسط فرزندش یزید، تعیین یزید به ولایت عهدی و گرفتن بیعت از مردم برای او، تداوم فتوحات در شمال آفریقا، ماوراءالنهر و هند، قیام حجربن عدی و گروهی از شیعیان همراهش و شهادت وی . سرانجام معاویه پس از نزدیک به ۲۰ سال حکومت و تبدیل خلافت اسلامی به سلطنت موروثی در سن ۷۷ یا ۸۰ سالگی درگذشت. وی مردمی حیله گر و سیّاس و فریب کار بود و تعهدی نسبت به اسلام نداشت. در دوران حکومتش از کینه توزی نسبت به امام علی (ع) و خاندان او دریغ نورزید؛ تا آن جا که به فرمان او آن حضرت را بر بالای منابر لعن و تکفیر می نمودند و عرصه را بر شیعیان تنگ می کردند؛ این رسم تا زمان عمر بن عبدالعزیز (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق) که این رسم را برانداخت، همچنان ادامه داشت.
نخستین خلیفۀ اموی (۴۱ـ۶۰ق). همانند پدرش ابوسفیان در جنگ های بدر و اُحُد و خَندق به مصاف مسلمین آمد. اما در سال ۸ق و به هنگام فتح مکه مسلمان شد و از طُلَقا و مؤلفة قلوبهم به شمار آمد. پس از آن در جنگ حُنَیْن شرکت کرد و پس از مهاجرت به مدینه ، از کاتبان پیغمبر (ص ) شد. در سپاهی به فرماندهی برادرش یزید، در خلافت ابوبکر، به شام رفت (۱۲ق) و پس از مرگ برادر به فرمان عمر، خلیفۀ دوم، فرمانروای شام شد و عثمان هم تا ۳۵ق او را با اختیار تامّ در این جایگاه تثبیت نمود. امیرالمؤمنین علی (ع ) هنگام رسیدن به خلافت ، او را از فرمانروایی شام عزل کرد، اما معاویه به بهانۀ قصاص قاتلان عثمان از بیعت با خلیفه و کناره گیری از حکومت شام طفره رفت . پس از جنگ جَمَل وی با بهره برداری تبلیغاتی از این جنگ ، صلاحیت علی (ع ) را زیر سؤال برد و خواهان کناره گیری آن حضرت و واگذاری امر خلافت به شورای مسلمین و تحویل قاتلان عثمان شد. چون مکاتبات امیرالمؤمنین (ع ) با او نتیجه نداد و معاویه در سرکشی خود اصرار ورزید، جنگ صفّین به وقوع پیوست . در اثنای جنگ دستورداد تا قرآن ها را به نیزه ها زدند که موجب توقف جنگ و تحمیل «حکمیت » به منظور «تعیین تکلیف امر رهبری مسلمین» شد. آخرین تلاش امیرالمؤمنین (ع ) برای سرکوب معاویه ناکام ماند. از این پس تا هنگام شهادت امیرالمؤمنین (ع ) معاویه با اعزام گروه های چند صد نفری یا چند هزار نفری به قلمرو آن حضرت و ایجاد رعب و وحشت موجب تزلزل خلافت او شد. مصر هم در این زمان به معاویه پیوست. با به خلافت رسیدن امام حسن مجتبی (ع )، معاویه نیز خود را «خلیفه» و امیرالمؤمنین خواند و پس از پنج ماه امام نهایتاً پیشنهاد صلح معاویه را پذیرفت. از آن پس معاویه بر کل عالم اسلام حاکم گردید. در مدت خلافت معاویه حوادث مهمی اتفاق افتاد، ازجمله چندین شورش خوارج در عراق و سرکوبی آن ها، جنگ های تابستانی هر ساله با امپراتوری روم ازجمله محاصرۀ قسطنطنیه توسط فرزندش یزید، تعیین یزید به ولایت عهدی و گرفتن بیعت از مردم برای او، تداوم فتوحات در شمال آفریقا، ماوراءالنهر و هند، قیام حجربن عدی و گروهی از شیعیان همراهش و شهادت وی . سرانجام معاویه پس از نزدیک به ۲۰ سال حکومت و تبدیل خلافت اسلامی به سلطنت موروثی در سن ۷۷ یا ۸۰ سالگی درگذشت. وی مردمی حیله گر و سیّاس و فریب کار بود و تعهدی نسبت به اسلام نداشت. در دوران حکومتش از کینه توزی نسبت به امام علی (ع) و خاندان او دریغ نورزید؛ تا آن جا که به فرمان او آن حضرت را بر بالای منابر لعن و تکفیر می نمودند و عرصه را بر شیعیان تنگ می کردند؛ این رسم تا زمان عمر بن عبدالعزیز (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق) که این رسم را برانداخت، همچنان ادامه داشت.
wikijoo: معاویه_اول