معالجات عقیلی

[ویکی نور] «معالجات» تالیف سید محمدحسین بن محمدهادی عقیلی از کتب طب سنتی است که به زبان فارسی نگارش یافته است. با توحه به تصریح مؤلف در مقدمه کتاب به این که در سال 1195ق به تالیف خلاصة الحکمة پرداخته است، باید گفت تألیف این کتاب مسلماً چند سالی بعد از سال 1195ق بوده است، هر چند تاریخ دقیق آن را نمی دانیم.
البته مؤلف قبل از تألیف این کتاب و در سال 1183ق به نگارش کتابی دیگر در همین موضوع و البته به زبان عربی پرداخته بوده، ولی بنا بر دلائلی -که ما نیز به درستی از آن اطلاع نداریم- ناتمام مانده است.
این اثر بنابر تصریح مؤلف مشتمل بر دوازده مقاله است، که هر مقاله از این کتاب مشتمل بر چند باب می باشد و هر باب نیز خود به چند فصل تقسیم می شود.
مؤلف در بیان معالجه بیماری ها، ابتدا به تعریف بیماری و انواع آن می پردازد، آن گاه علائم آن را ذکر می کند و در آخر علاج هر بیماری را متذکر می شود. در ضمن بیان معالجه هر بیماری، گاه مؤلف طرز ساختن دارویی را نیز بیان می دارد، هر چند بیشتر تنها به ذکر داروها بسنده می کند و گویا خواننده را به کتاب دیگر خویش -یعنی قرابادین کبیر- ارجاع می دهد.
این اثر همانند دیگر آثار مؤلف از جمله جامع ترین و تحقیقی ترین آثار طب سنتی است که آن را پس از تألیف سه کتاب دیگرش تألیف کرده، و بالطبع با پشتوانه سه اثر مهم قبلی از پختگی و عمق علمی بیشتری برخوردار است.