مُطران، خلیل (بَعَلبک ۱۸۷۲ـ اسکندریه ۱۹۴۹)
مُطران، خلیل
شاعر و روزنامه نگار و مترجم لبنانی. مظهر سخن روشنفکری قرن ۱۹ لبنان ـ سوریه، که عمیقاً دست اندرکار ادبیات، سیاست و ژورنالیسمِ مجادله گرِ آن زمانه بود. فشار دولت عثمانی او را مجبور به ترک بیروت (۱۸۹۰) کرد. دو سال در پاریس، پایتخت فرهنگی اروپای آن عصر و کانون داغ فعالیت های سیاسی جوامع مهاجر، اقامت گزید. در ۱۸۹۲ به اسکندریه آمد و بقیۀ زندگی را در مصر گذراند. مدتی با الاهرام همکاری داشت، و سپس دوهفته نامۀ خود، المجلةالمصریه را در ۱۹۰۰ و روزنامۀ الجوائب المصریه را در ۱۹۰۲ تأسیس کرد. دستاورد برجستۀ مُطران شعر او است که تا دهۀ ۱۹۴۰ در تکوین این ژانر تأثیرگذار بود. نخستین جلد از آثار منظومش در ۱۹۰۸ چاپ شد. مُطران در پیشگفتار این کتاب از پای بندی به ایده های نوآورانه ای چون وحدت ساختار شعر، رهایی از سلطۀ قواعد کهن وزن و قافیه بر احساس شاعر، و اولویت تخیل خلّاق سخن می گوید. سروده های نخستین دیوان او، مانند مرگ دو محبوب، غروب شیر گریان، و تنهایی در بیابان گرایش او را به رمانتی سیسم نشان می دهد. یکی از بارزترین نشانه های ذوق نوآور مُطران استفاده از روایت دراماتیک، به شیوه ای کاملاً نوین، در شعر عربی است. منظومۀ دو ناپلئون (که در شانزده سالگی سرود) نفرتش را از استبداد و آگاهی از بیداد اجتماعی نشان می دهد. اشعار «نرون»، «دیوار بزرگ چین» و «مرگ بوذرجمهر» همه در اعتراض به زورسالاری سیاسی، و «شهادت کودک» توصیف تباهی شهر در به پستی کشاندن دختر روستایی ساده ای است. مُطران مترجمی چیره دست نیز بود، و تاجر ونیزی، اتللو، مکبث، هملت، و اِل سید را به عرب زبانان شناساند. ناکامی های مُطران در تجارت، سرانجام استعدادش را تباه کرد؛ او را به خدمت خدیو واداشت و به برنامه ریزی بانک مصر و در عین حال مدیریت موفق در شرکت ملی تئاتر کشانید. مُطران لقب شاعر ذوالقُطرَین گرفت. شاعران بعدی، مانند ابوشادی و گروه آپولو او را بسیار ستوده اند. دیوان کامل مُطران در قاهره (۱۹۴۸ـ۱۹۴۹) چاپ شده است.
مُطران، خلیل
شاعر و روزنامه نگار و مترجم لبنانی. مظهر سخن روشنفکری قرن ۱۹ لبنان ـ سوریه، که عمیقاً دست اندرکار ادبیات، سیاست و ژورنالیسمِ مجادله گرِ آن زمانه بود. فشار دولت عثمانی او را مجبور به ترک بیروت (۱۸۹۰) کرد. دو سال در پاریس، پایتخت فرهنگی اروپای آن عصر و کانون داغ فعالیت های سیاسی جوامع مهاجر، اقامت گزید. در ۱۸۹۲ به اسکندریه آمد و بقیۀ زندگی را در مصر گذراند. مدتی با الاهرام همکاری داشت، و سپس دوهفته نامۀ خود، المجلةالمصریه را در ۱۹۰۰ و روزنامۀ الجوائب المصریه را در ۱۹۰۲ تأسیس کرد. دستاورد برجستۀ مُطران شعر او است که تا دهۀ ۱۹۴۰ در تکوین این ژانر تأثیرگذار بود. نخستین جلد از آثار منظومش در ۱۹۰۸ چاپ شد. مُطران در پیشگفتار این کتاب از پای بندی به ایده های نوآورانه ای چون وحدت ساختار شعر، رهایی از سلطۀ قواعد کهن وزن و قافیه بر احساس شاعر، و اولویت تخیل خلّاق سخن می گوید. سروده های نخستین دیوان او، مانند مرگ دو محبوب، غروب شیر گریان، و تنهایی در بیابان گرایش او را به رمانتی سیسم نشان می دهد. یکی از بارزترین نشانه های ذوق نوآور مُطران استفاده از روایت دراماتیک، به شیوه ای کاملاً نوین، در شعر عربی است. منظومۀ دو ناپلئون (که در شانزده سالگی سرود) نفرتش را از استبداد و آگاهی از بیداد اجتماعی نشان می دهد. اشعار «نرون»، «دیوار بزرگ چین» و «مرگ بوذرجمهر» همه در اعتراض به زورسالاری سیاسی، و «شهادت کودک» توصیف تباهی شهر در به پستی کشاندن دختر روستایی ساده ای است. مُطران مترجمی چیره دست نیز بود، و تاجر ونیزی، اتللو، مکبث، هملت، و اِل سید را به عرب زبانان شناساند. ناکامی های مُطران در تجارت، سرانجام استعدادش را تباه کرد؛ او را به خدمت خدیو واداشت و به برنامه ریزی بانک مصر و در عین حال مدیریت موفق در شرکت ملی تئاتر کشانید. مُطران لقب شاعر ذوالقُطرَین گرفت. شاعران بعدی، مانند ابوشادی و گروه آپولو او را بسیار ستوده اند. دیوان کامل مُطران در قاهره (۱۹۴۸ـ۱۹۴۹) چاپ شده است.