[ویکی نور] مصطلح الإشارات فی القرائات الزوائد المرویة عن الثقات، اثر علی بن عثمان بن محمد ، معروف به ابن قاصح بغدادی (متوفی 801ق) و تصحیح و تحقیق دکتر عطیة بن احمد بن محمد وهیبی، کتابی است پیرامون قرائات شش گانه ای که غیر از قرائات هفت گانه معروفند و از افراد مورد اعتماد روایت شده اند.
در ذکر نام کتاب، اختلافاتی ثبت گردیده و از این کتاب، به نام های مختلفی، یاد شده است؛ از جمله سخاوی آن را «مصطلح الإشارات فی القرائات الست الزائدة عن السبع المرویة عن الثقات»، قسطلانی «مصطلح الإشارات فی الستة بعد السبعة» و حاجی خلیفه و بغدادی آن را «مصطلح الإشارات فی القرائات الزوائد الثلاثة عشر المرویة عن الثقات» خوانده اند.
تسهیل رجوع و دستیابی خوانندگان به قرائات شش گانه و تشویق آنان به رجوع به کتب مرجع در این رشته، از جمله اهداف نگارش این کتاب بوده است.
مطالب کتاب، در دو باب کلی، تنظیم شده است. باب نخست، به مقدمه محقق اختصاص یافته و باب دوم، متن اصلی کتاب است که بدون تبویب و فصل بندی خاصی عرضه شده است؛ اما در یک تقسیم بندی، می توان آن را به شش باب تقسیم کرد که در ادامه، به آن اشاره خواهد شد.
باب نخست، به مقدمه محقق اختصاص یافته و دربردارنده دو فصل و یک خاتمه، به شرح زیر می باشد: در فصل اول، در سه مبحث، زندگی نامه نسبتا مفصلی از نویسنده، ارائه گردیده است. در مبحث نخست، اطلاعاتی پیرامون نام و کنیه و لقب، چگونگی رشد و نمو، مسافرت به قاهره، شیوخ، شاگردان و وفات، در اختیار خواننده قرار گرفته و در مبحث دوم، به بررسی تلاش های علمی و فرهنگی وی، پرداخته شده است و در آخرین مبحث، آثار و تألیفات وی، در سه حوزه قرائات، نحو و علم هیئت، معرفی شده است.
در فصل دوم، در پنج مبحث، ابتدا به بررسی نام کتاب و توثیق نسبت آن به نویسنده پرداخته شده و سپس روش نویسنده در کتاب و برجسته ترین ویژگی های آن، توضیح داده شده است. در ادامه، به مستندات کتاب و اهمیت آن، وصف نسخ خطی آن و توضیح روش تحقیقی و اصطلاحات مربوط به آن، پرداخته شده است.
در ذکر نام کتاب، اختلافاتی ثبت گردیده و از این کتاب، به نام های مختلفی، یاد شده است؛ از جمله سخاوی آن را «مصطلح الإشارات فی القرائات الست الزائدة عن السبع المرویة عن الثقات»، قسطلانی «مصطلح الإشارات فی الستة بعد السبعة» و حاجی خلیفه و بغدادی آن را «مصطلح الإشارات فی القرائات الزوائد الثلاثة عشر المرویة عن الثقات» خوانده اند.
تسهیل رجوع و دستیابی خوانندگان به قرائات شش گانه و تشویق آنان به رجوع به کتب مرجع در این رشته، از جمله اهداف نگارش این کتاب بوده است.
مطالب کتاب، در دو باب کلی، تنظیم شده است. باب نخست، به مقدمه محقق اختصاص یافته و باب دوم، متن اصلی کتاب است که بدون تبویب و فصل بندی خاصی عرضه شده است؛ اما در یک تقسیم بندی، می توان آن را به شش باب تقسیم کرد که در ادامه، به آن اشاره خواهد شد.
باب نخست، به مقدمه محقق اختصاص یافته و دربردارنده دو فصل و یک خاتمه، به شرح زیر می باشد: در فصل اول، در سه مبحث، زندگی نامه نسبتا مفصلی از نویسنده، ارائه گردیده است. در مبحث نخست، اطلاعاتی پیرامون نام و کنیه و لقب، چگونگی رشد و نمو، مسافرت به قاهره، شیوخ، شاگردان و وفات، در اختیار خواننده قرار گرفته و در مبحث دوم، به بررسی تلاش های علمی و فرهنگی وی، پرداخته شده است و در آخرین مبحث، آثار و تألیفات وی، در سه حوزه قرائات، نحو و علم هیئت، معرفی شده است.
در فصل دوم، در پنج مبحث، ابتدا به بررسی نام کتاب و توثیق نسبت آن به نویسنده پرداخته شده و سپس روش نویسنده در کتاب و برجسته ترین ویژگی های آن، توضیح داده شده است. در ادامه، به مستندات کتاب و اهمیت آن، وصف نسخ خطی آن و توضیح روش تحقیقی و اصطلاحات مربوط به آن، پرداخته شده است.