مُصحَف علی به نسخه ای از قرآن گفته می شود که به کوشش علی بن ابی طالب گردآوری شده است. علی یکی از اولین گردآورندگان قرآن بود و سوره های قرآن را به ترتیب تاریخ نزول چیده بود. همچنین، روایت شده که این مصحف شامل مطالب تفسیری مانند نسخ آیات نیز بود. منابع شیعی می نویسند که پس از درگذشت محمد، علی مصحفش را به گروه حکومتی جمع آوری قرآن عرضه می کند ولی با مخالفت صحابه روبه رو و مجبور می شود قرآن را به خانه اش برگرداند. گرچه وجود تاریخی مصحف علی مسلم است، اما به مانند دیگر مصحف صحابه چیزی به عنوان واقعیت خارجی در دسترس نیست. گروه هایی از شیعیان در طول تاریخ به تفاوت های عمده این مصحف با قرآن فعلی اعتقاد داشتند ولی با مخالفت جمع کثیری از روحانیون و قرآن پژوهان شیعه مواجه شده اند. علی از قاریان اصلی قرآن هم بود و قرائتی از او برجای مانده که، به گفتهٔ برخی نویسندگان کتاب های قرائات قرآن، با قرائت حفص از عاصم یکی است.
... [مشاهده متن کامل]
در بعضی از روایات آمده است که علی اولین فردی بود که اقدام به جمع آوری قرآن کرد. داستان عموماً چنین روایت شده است که پس از آغاز خلافت ابوبکر علی در خانه ماند. به ابوبکر گفتند که علی از بیعت با تو کراهت دارد. ابوبکر از علی پرسید: «آیا تو از بیعت با من کراهت داری؟» علی گفت: «با خود پیمان بسته ام که جز روز جمعه لباس روئین نپوشم تا کتاب خدا را در مصحفی گرد آورم». سپس مصحف را بر شتری نهاده و به مسجد پیامبر می برد؛ ولی صحابه آن را قبول نمی کنند و علی می گوید دیگر آن را نخواهید دید. مدرسی این داستان را ساختهٔ اهل سنت برای توجیه عدم حضور علی در سقیفه و نارضایتی او از خلافت ابوبکر می داند. ابوبکر سجستانی می گوید: «وجود و جمع مصحف توسط علی را کسی جز اشعث نقل نکرده و سخن او استوار نیست». همچنین عبارت «تا آنکه قرآن را جمع کنم» در عربی به معنی حفظ و ازبر کردن قرآن است و به کسی که قرآن را حفظ کرده می گویند قرآن را جمع کرده است.
محمد بن عبدالکریم شهرستانی در کتاب تفسیر خود «مفاتیح الاسرار و مصابیح الأبرار» دربارهٔ مصحف می نویسد سوره ها به ترتیب نزول مرتب شده بودند و مصحف علی دارای متن و حواشی، علاوه بر متن اصلی قرآن، بود که البته نظر دوم را تنها شهرستانی بیان کرده است. شیخ مفید می نویسد در این مصحف تأویل آیات قرآن آمده بود. برخی دیگر نوشته اند که منسوخ را قبل از ناسخ آورده و بسیاری از مبهمات قرآن مانند اسامی برخی منافقان را در آن آشکار کرده بود و این دلیل ردشدن مصحف به دستور برخی صحابه و در عین حال تأیید مصحف عثمان از زبان علی بود. بسیاری از منابع شیعی بر این اعتقادند که مصحف از امامی به امام بعدی به ارث می رسید و اکنون در نزد حجت بن الحسن است.
... [مشاهده متن کامل]
در بعضی از روایات آمده است که علی اولین فردی بود که اقدام به جمع آوری قرآن کرد. داستان عموماً چنین روایت شده است که پس از آغاز خلافت ابوبکر علی در خانه ماند. به ابوبکر گفتند که علی از بیعت با تو کراهت دارد. ابوبکر از علی پرسید: «آیا تو از بیعت با من کراهت داری؟» علی گفت: «با خود پیمان بسته ام که جز روز جمعه لباس روئین نپوشم تا کتاب خدا را در مصحفی گرد آورم». سپس مصحف را بر شتری نهاده و به مسجد پیامبر می برد؛ ولی صحابه آن را قبول نمی کنند و علی می گوید دیگر آن را نخواهید دید. مدرسی این داستان را ساختهٔ اهل سنت برای توجیه عدم حضور علی در سقیفه و نارضایتی او از خلافت ابوبکر می داند. ابوبکر سجستانی می گوید: «وجود و جمع مصحف توسط علی را کسی جز اشعث نقل نکرده و سخن او استوار نیست». همچنین عبارت «تا آنکه قرآن را جمع کنم» در عربی به معنی حفظ و ازبر کردن قرآن است و به کسی که قرآن را حفظ کرده می گویند قرآن را جمع کرده است.
محمد بن عبدالکریم شهرستانی در کتاب تفسیر خود «مفاتیح الاسرار و مصابیح الأبرار» دربارهٔ مصحف می نویسد سوره ها به ترتیب نزول مرتب شده بودند و مصحف علی دارای متن و حواشی، علاوه بر متن اصلی قرآن، بود که البته نظر دوم را تنها شهرستانی بیان کرده است. شیخ مفید می نویسد در این مصحف تأویل آیات قرآن آمده بود. برخی دیگر نوشته اند که منسوخ را قبل از ناسخ آورده و بسیاری از مبهمات قرآن مانند اسامی برخی منافقان را در آن آشکار کرده بود و این دلیل ردشدن مصحف به دستور برخی صحابه و در عین حال تأیید مصحف عثمان از زبان علی بود. بسیاری از منابع شیعی بر این اعتقادند که مصحف از امامی به امام بعدی به ارث می رسید و اکنون در نزد حجت بن الحسن است.
