[ویکی نور] شارح، در ابتداى کتابش مى نویسد: «اما بعد، پس مى گوید این فقیر حقیر محتاج به ربّ خبیر قدیر، عبدالرزاق گیلانى که این رساله اى است مشتمل بر شرح احادیث مشکله «مصباح الشریعة»...»
از این عبارت، معلوم مى شود که این کتاب، شرح«مصباح الشریعة» است، نه ترجمه فارسى متن آن، ولى با توجه به اینکه وى، در آخر کتاب مى گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق و... فارغ شد محتاج به ربّ فتاح مرتاح، عبدالرزاق، در روز جمعه، نیمه ماه جمادى الأولى سال 1087ق.»، ترجمه بودن کتاب مزبور استفاده مى شود، ولى حق این است که این کتاب، فقط ترجمه نیست، بلکه علاوه بر آن، حاوى شرح مطالب عمیق و معارف انیقى است که در لابه لای «مصباح الشریعة» وجود دارد.
نویسنده محترم، بنا به درخواست برادران ایمانى و رفقاى روحانى، این شرح را به زبان فارسى تحریر کرده است تا همگان از آن استفاده نمایند. این شرح، به شیوه شرح غیر مزجى است؛ بدین ترتیب که پس از توضیحاتى در مورد عنوان هر باب(کتاب «مصباح الشریعة»، صد باب دارد)، ابتدا، تمام متن مذکور در آن باب را نقل مى کند، سپس آن را تقطیع مى نماید و به ترجمه و شرح هر قطعه مى پردازد.
موضوع این ترجمه و شرح، تابع موضوع متن است و چون متن یکى از مهم ترین کتاب هاى اخلاقى و عرفانى و روایى است، در نتیجه مطالب مطرح شده در شرح جنبه اخلاقى و عرفانى دارد.
شارح، در هنگام شرح و ترجمه براى تبیین و تثبیت لطایف اخلاقى و دقایق عرفانى به آیات و روایات و اشعار عرفانى استناد و استشهاد مى نماید؛ به عنوان نمونه، در شرح باب شصت و دوم که درباره علم است، براى شرح فقره «و المتعلّم یحتاج إلى رغبة و إدارة و فراغ و نسک و خشیة و حفظ و حزم» این چنین مى نگارد:
«حاصل آنکه از براى تحصیل علم هر زحمت که کسى به خود راه دهد، گنجایش دارد و از براى رسیدن به او، از هر مطلب عالى مى توان گذشت. حدیث است که: «أول ما یوضع فی المیزان، العلم و الخلق الحسن» و اول خلعتى که بر دوش حضرت آدم(ع) کشیدند، علم بود که«و علّم آدم الأسماء کلها»... و این همان علم است که خلیل جلیل فرمود: «إنی قد جائنی من العلم ما لم یأتک» و یعقوب(ع) گفت: «إنّی أعلم من اللّه ما لا تعلمون» و از حال خضر خبر دادند که: «و علّمناه من لدّنا علما».
از این عبارت، معلوم مى شود که این کتاب، شرح«مصباح الشریعة» است، نه ترجمه فارسى متن آن، ولى با توجه به اینکه وى، در آخر کتاب مى گوید: «از ترجمه این متن متین و بحر عمیق و... فارغ شد محتاج به ربّ فتاح مرتاح، عبدالرزاق، در روز جمعه، نیمه ماه جمادى الأولى سال 1087ق.»، ترجمه بودن کتاب مزبور استفاده مى شود، ولى حق این است که این کتاب، فقط ترجمه نیست، بلکه علاوه بر آن، حاوى شرح مطالب عمیق و معارف انیقى است که در لابه لای «مصباح الشریعة» وجود دارد.
نویسنده محترم، بنا به درخواست برادران ایمانى و رفقاى روحانى، این شرح را به زبان فارسى تحریر کرده است تا همگان از آن استفاده نمایند. این شرح، به شیوه شرح غیر مزجى است؛ بدین ترتیب که پس از توضیحاتى در مورد عنوان هر باب(کتاب «مصباح الشریعة»، صد باب دارد)، ابتدا، تمام متن مذکور در آن باب را نقل مى کند، سپس آن را تقطیع مى نماید و به ترجمه و شرح هر قطعه مى پردازد.
موضوع این ترجمه و شرح، تابع موضوع متن است و چون متن یکى از مهم ترین کتاب هاى اخلاقى و عرفانى و روایى است، در نتیجه مطالب مطرح شده در شرح جنبه اخلاقى و عرفانى دارد.
شارح، در هنگام شرح و ترجمه براى تبیین و تثبیت لطایف اخلاقى و دقایق عرفانى به آیات و روایات و اشعار عرفانى استناد و استشهاد مى نماید؛ به عنوان نمونه، در شرح باب شصت و دوم که درباره علم است، براى شرح فقره «و المتعلّم یحتاج إلى رغبة و إدارة و فراغ و نسک و خشیة و حفظ و حزم» این چنین مى نگارد:
«حاصل آنکه از براى تحصیل علم هر زحمت که کسى به خود راه دهد، گنجایش دارد و از براى رسیدن به او، از هر مطلب عالى مى توان گذشت. حدیث است که: «أول ما یوضع فی المیزان، العلم و الخلق الحسن» و اول خلعتى که بر دوش حضرت آدم(ع) کشیدند، علم بود که«و علّم آدم الأسماء کلها»... و این همان علم است که خلیل جلیل فرمود: «إنی قد جائنی من العلم ما لم یأتک» و یعقوب(ع) گفت: «إنّی أعلم من اللّه ما لا تعلمون» و از حال خضر خبر دادند که: «و علّمناه من لدّنا علما».