[ویکی نور] «مصباح البلاغة فی مشکوة الصباغة»، تألیف سید محمدحسن میرجهانی طباطبایی به زبان عربی است. نویسنده در این اثر خطبه هایی را که مرحوم سید رضی(ره) در نهج البلاغه جمع آوری نکرده اند یا در آن اختلاف روایه وجود دارد، گردآوری کرده است.
کتاب در چهار جزء تنظیم شده است. سه جزء اول به خطبه ها و جزء چهارم به نامه های حضرت اختصاص دارد. در این تصنیف و تألیف به لحاظ خطب و نامه ها- نه حکمت ها و مواعظ- از شیوه سید رضی(ره) پیروی شده است، جز اینکه در نقل مطالب، اگر مأخذ و سندی وجود داشته ذکر شده است. همچنین اگر خطبه یا نامه ای در نهج البلاغه به صورت مقطعه آمده و نویسنده بر تمام آن دست یافته، با ذکر مدرک آورده است.
اصطلاح مستدرک نویسی در میان نویسندگان، اصطلاحی آشناست و به این معناست که اموری در راستای هدف مؤلف بوده است؛ ولی مؤلف به آن دست یابی نداشته است تا بتواند همه را در تألیف خویش ذکر نماید، در کتاب دیگری جمع آوری شود. نکته ی قابل توجه، هدف و انگیزه ی مؤلف است که در مستدرک نویسی باید مورد لحاظ قرار گیرد. مثلاً در کتاب شریف نهج البلاغه سید رضی به قصد جمع آوری سخنانی فصیح و بلیغ، دست به تألیف زده است و علاوه بر این می خواسته، فضایل جامع حضرت و محاسن او را بیان کند. با توجه به مطالب فوق، مستدرک نویس های نهج البلاغه غالبا نتوانسته اند به هر دو هدف دست یابند، گرچه در جلب هدف دوم موفق بوده اند. در مجموع مستدرکاتی برای نهج البلاغه وجود داشته که برخی ها در دسترس نیست و فقط نامی از آن ها به یادگار مانده و برخی از آن ها موجود است.
از برخی از نسخه های نهج البلاغه برمی آید که سید رضی خود در فکر تکمله ای بوده و در اواخر نهج البلاغه به این که در اواخر هر باب از ابواب کتابش اوراقی را برای سخنانی که ممکن است، بعدها یافت شود، سفید گذاشته است، اشاره کرده است؛ ولی چیزی از آن به دست ما نرسیده است.
افزون بر کتبی که تنها نام آن ها در کتاب های مرجع ذکر شده است، کتاب های دیگری به عنوان مستدرک نهج البلاغه نوشته شده که اینک در دست است؛ از جمله:
کتاب در چهار جزء تنظیم شده است. سه جزء اول به خطبه ها و جزء چهارم به نامه های حضرت اختصاص دارد. در این تصنیف و تألیف به لحاظ خطب و نامه ها- نه حکمت ها و مواعظ- از شیوه سید رضی(ره) پیروی شده است، جز اینکه در نقل مطالب، اگر مأخذ و سندی وجود داشته ذکر شده است. همچنین اگر خطبه یا نامه ای در نهج البلاغه به صورت مقطعه آمده و نویسنده بر تمام آن دست یافته، با ذکر مدرک آورده است.
اصطلاح مستدرک نویسی در میان نویسندگان، اصطلاحی آشناست و به این معناست که اموری در راستای هدف مؤلف بوده است؛ ولی مؤلف به آن دست یابی نداشته است تا بتواند همه را در تألیف خویش ذکر نماید، در کتاب دیگری جمع آوری شود. نکته ی قابل توجه، هدف و انگیزه ی مؤلف است که در مستدرک نویسی باید مورد لحاظ قرار گیرد. مثلاً در کتاب شریف نهج البلاغه سید رضی به قصد جمع آوری سخنانی فصیح و بلیغ، دست به تألیف زده است و علاوه بر این می خواسته، فضایل جامع حضرت و محاسن او را بیان کند. با توجه به مطالب فوق، مستدرک نویس های نهج البلاغه غالبا نتوانسته اند به هر دو هدف دست یابند، گرچه در جلب هدف دوم موفق بوده اند. در مجموع مستدرکاتی برای نهج البلاغه وجود داشته که برخی ها در دسترس نیست و فقط نامی از آن ها به یادگار مانده و برخی از آن ها موجود است.
از برخی از نسخه های نهج البلاغه برمی آید که سید رضی خود در فکر تکمله ای بوده و در اواخر نهج البلاغه به این که در اواخر هر باب از ابواب کتابش اوراقی را برای سخنانی که ممکن است، بعدها یافت شود، سفید گذاشته است، اشاره کرده است؛ ولی چیزی از آن به دست ما نرسیده است.
افزون بر کتبی که تنها نام آن ها در کتاب های مرجع ذکر شده است، کتاب های دیگری به عنوان مستدرک نهج البلاغه نوشته شده که اینک در دست است؛ از جمله:
wikinoor: مصباح_البلاغة_فی_مشکاة_الصیاغة