مشیرالملک مجموعه بنا

مُشیرُالمُلک، مجموعۀ بنا
در محلۀ سنگ سیاه شیراز از دورۀ ناصری. میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک مستوفی شیراز آن را احداث کرد که شامل خانۀ مشیر، بازار، سرای مشیر و حسینیۀ مشیر بود. در گذشته حمامی نیز در سرای مشیر بود. خانه مشیر یا عمارت دیوانی بنایی بزرگ معروف به عمارت فین است که در باغی بسیار وسیع و پردرخت معروف به نارنجستان قرار دارد. بازار مشیر از دو راسته شمالی جنوبی که در یک چهارسوق یکدیگر را قطع می کنند تشکیل شده است و راستۀ جنوبی آن به اردو بازار ختم می شود. در ورودی آن از سوی اردو بازار یک سردر کاشی کاری شده است. چهارسوق بازار گنبدی مرتفع و یک بادگیر بزرگ دارد. در شمال بازار، سرای دو طبقۀ مشیر یا گلشن قرار دارد که دارای درگاه و سردر مرتفع و زیبای کاشی کاری و مقرنس کاری است. بالای سردر پنجرۀ زیبایی از آجر مشبک به چشم می خورد. سرا یک صحن بزرگ با یک حوض و چهار باغچه در چهار طرف آن دارد که دورتادور آن مغازه هایی با لچکی های کاشی کاری ساخته شده که جلو هریک ایوانی است. در شمال سرا حوض خانۀ زیبای هشت ضلعی آن واقع است که مهم ترین بخش سرا به شمار می رود و گنبد عظیم سرا که قسمت زیرین آن کاشی کاری و مقرنس کاری شد بر فراز آن قرار دارد. در چهار طرف حوض خانه چهار شاه نشین با در و پنجره های چوبی نفیس تعبیه شده است. حوض خانۀ سرای مشیر در ۱۳۴۸ش به چایخانه و اتاق های آن با نام سرای هنر به محل عرضه و فروش صنایع دستی فارس تبدیل شده است. حسینیۀ مشیر در شمال خانه مشیر است که یک بادگیر بزرگ و دو طرف ورودی آن سکوهای سنگین دارد و شاه نشین شمالی آن مخصوص مشیرالملک و مهمانان او و بزرگان شهر بوده است. تزیینات چوبی، لچکی، نیمه عرقچین، ستون های چوبی پرکار، درهای کشویی با شیشه های رنگی و نقاشی های سقف های چوبی آن قابل توجه است. از اره های سنگ قرمز ایوان شمالی حسینیه با نقش فراوان گل وبته و شاخ وبرگ تزیین شده و بر دو ستون سنگی آن تصویر نیم تنۀ چهار مرد حجاری شده که کلاه بر سر دارند و دست ها را طوری به کمر خود نگاشته اند که گویی زیر باری سنگین خم شده اند. این نقش در میان حجاری های دورۀ قاجار منحصر به فرد است. بر سردر هلالی ایوان تابلو باشکوهی از روز رستاخیز و حوادث کربلا با اشعاری در فواصل تصویرها کاشی کاری شده است. دیوارهای ایوان با گچ بری، نقاشی، آینه کاری و سقف آن با یک ترنج مشبک بزرگ تزیین شده اند. حسینیۀ مشیر در ۱۳۰۶ش به وسیلۀ بازماندگان او به دبیرستان سلطانی تبدیل شد. به علت چند آتش سوزی و صدمات دیگر در حال ویرانی است.