مشهد ریزه

مشهدریزه یا به اختصار ریزه، شهری در بخش میان ولایت شهرستان تایباد استان خراسان رضوی ایران است. این شهر در سال ۱۳۸۴ با ارتقاء روستای مشهد ریزه، مرکز بخش میان ولایت از توابع شهرستان تایباد تشکیل شد. [ ۱] این شهر در دامنه های شمالی رشته کوه کوهسرخ قرار دارد. [ ۲]
نام اصلی این دیار رزه می باشد که از واژهٔ رز به معنای درخت انگور گرفته شده است[ ۳] و دلیل آن هم وجود تاکستان های فراوان در ریزه می باشد.
در سال ۱۳۸۵ از الحاق دو روستای ریزه و مشهدریزه شهر مشهدریزه به وجود آمد. در تاریخ نامه هرات چنین آمده است:
ولایت رزه ( ریزه ) توسط سپاه ملک غیاث الدین ، پس از ۱۶ روز مقابله و دفاع مردم در داخل قلعه، فتح شد که این پیروزی برای سپاهیان مهاجم غنایم، اسلحه و برده فراوان به دنبال داشت آورده اند در آن قرن چنین خون ریزی عظیمی اتفاق نیفتاده و آن کشتار بی سابقه بوده است.
پس از پایان نبرد شهدای جنگ در رزه ( ریزه ) به خاک سپرده شدند، و از آن پس ریزه به مشهدریزه اشتهار یافت. برخی نیز بر این باورند که چون جد مادری جعفر صادق موسوم به شاهزاده قاسم در این مکان به شهادت رسیده و مدفون گردیده اند، این شهر یا آبادی سابق را مشهدریزه نامیده اند.
معین الدین محمد اسفزاری در کتابش روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات مینویسد :
در ولایت باخرز اکثر میوه ها خوب می شود از خربزه و دوشاب و جوز و بادام و غیره و حلوای ناطف که از رزهٔ باخرز حاصل می شود در هیچ جای دیگر بدان لطافت و نازکی و حلاوت حاصل نمی آید. چنانچه مصالح حلوای آن جا رابه مواضع دیگر برده اند و حلوا پخته به آن خوبی و نازکی نیامده. و امرای رزه که بعضی اجداداین دستور عالی رأی بوده اند مردم بلند قدر رفیع مقام بوده اند از جمله امیر عبدالعزیز امیر شهاب الدین در زمان ملک غیاث الدین کرت ملک و والی آن نواحی بوده. و در تاریخ آل کرت مسطورست که در تاریخ ۷۲۰ هجری قمری در قلعه رزه میان او و سپاه ملک غیاث الدین حرب های بسیار واقع شده آخر از قلعه بیرون رفته و امیر فخرالدین شیروان را با صد مرد قائم مقام گذاشته ایشان پانزده شبانروز دیگر با سپاه ملک جنگ کرده اند تا قلعه فتح شده وامیر عبدالعزیز بعد از چند وقت بشفاعت ملک شمس الدین کرت ایل می شود و پیش ملک شمس الدین راه نیابت می یابد…
[ ۴]
مشهدریزه در فاصله ٢٣ کیلومتری غرب تایباد و ١٢٣ کیلومتری مشهد قرار دارد. این شهر براساس آخرین تقسیمات سیاسی در محدوده بخش میان ولایت شهرستان تایباد قرار گرفته و به عنوان مرکز آن شناخته می شود. حدود شهر مشهد ریزه از شمال به اراضی روستای پل بند ، از جنوب به روستاهای قادرآباد و جوزقان، از شرق به روستای چهار برجی و چاه اسکندری و از غرب به روستای سرخ سرای و در نهایت به ارتفاعات استای محدود می شود. دسترسی به این شهر از طریق جاده آسفالته ای که از تایباد در جهت شمال، شمال غربی به منظور دسترسی به آبادی های شمالی و شمال غربی شهرستان، شهر باخرز و مرکز استان گسترده شده امکان پذیر است.

شهری در استان خراسان رضوی، شهرستان تایباد، و مرکز اداری بخش میان ولایت. با ارتفاع ۱,۱۰۵ متر، در دشتی در ۱۸۲کیلومتری جنوب شرقی مشهد و ۲۵کیلومتری غرب شمالی تایباد، سر راه تایباد به باخرز، قرار دارد. اقلیم آن معتدل و خشک است. جمعیت آن ۸,۳۴۱ نفر است (۱۳۸۵).