مسجد نه گنبد

در دوران باستان و تا پیش از حملهٔ اعراب به بلخ و دوران برمکیان آتشکدهٔ زرتشتی و نیایشگاه بودایی بوده و به آتشکدۀ نوبهار یا معبد نوبهار معروف بوده است. پس از ورود اسلام و در دورۀ حکومت اسلامی، معابد زردشتیان و بودائیان و غیره از فعالیت بازماندند یا تبدیل به مسجد شدند و شمار زیادشان هم تخریب شد. نوبهار یکی از معابدی بود که در زمان فضل برمکی به صورت مسجد جامع درآمد و پسانتر نام مسجد نُه گنبد را کسب کرد. یعقوب لیث صفاری نیز در این کار سهم گرفته و حتی بقایای آثار نوبهار را که دارایی این سرزمین بود، برای خلیفهٔ عباسی به عنوان تحفه فرستاد و سرانجام بدست چنگیزخان تمام آبادی های بلخ همراه این بنای تاریخی که در آن زمان مسجد جامع شهر بود، ویران شد. و اکنون فقط چند ستون از آن باقی مانده است. یکی از دروازه های ششگانۀ جنوبی شهر بلخ به نام دروازۀ نوبهار است.