مسجد شاه فیصل در اسلام آباد، پایتخت پاکستان، یکی از بزرگترین و مشهورترین مساجد دنیاست. این مسجد پس از ساخت در ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۳ بزرگترین مسجد جهان بود که در زمینی به مساحت پنج هزار متر مربع ساخته شده و گنجایشی معادل سیصد هزار نمازگزار دارد.
... [مشاهده متن کامل]
در سال ۱۹۶۶ زمانی که شاه فیصل بن عبدالعزیز پادشاه عربستان از اسلام آباد دیدن کرد، انگیزه برای ساخت این مسجد شروع شد. در سال ۱۹۶۹ مسابقه ای بین المللی و البته محدود و منحصر به معماران مسلمان برگزار شد. طرح می بایست باید به صورت سمبولیک انتظارات و ارزش های فرهنگی مردم پاکستان را در نظر می گرفت. در آن مسابقه معماران از ۱۷ کشور ۴۳ طرح پیشنهادی برای ساخت مسجد ارائه دادند پس از ۴ روز بررسی، طرح پیشنهادی ودات دالوکای ( ۱۹۹۱ - ۱۹۲۷ ) معماری از کشور ترکیه انتخاب شد.
طرح اولیه تنها برای یک نمازخانه بزرگ در نظر گرفته شده بود، اما در سال ۱۹۷۰ و ۱۹۸۲ تصمیم گرفته شد که فضاهای دیگری نیز به آن الحاق شود. آنچه که در نهایت احداث شد، علاوه بر نمازخانه و فضاهای مربوط به مسجد، شامل مرکز پژوهش های اسلامی، کتابخانه، موزه سالن کنفرانس و دفاتری برای استادان دانشگاه اسلامی بین المللی بود.
مجموعه این الحاقات، مساحتی را که در آغاز برای منظور شده بود، به بیش از دو برابر افزایش داد و روی هم هزینه ساخت آن را به چهل میلیون دلار آمریکا رساند، اما از آنجا که بخش های الحاقی، همگی خارج از نمازخانه اصلی بودند، تغییری در طرح اصلی مسجد ایجاد نکردند.
در طرح جامع شهر اسلام آباد، مسجد در شمال و در انتهای جاده ورودی اصلی شهر - شاهراه اسلام آباد - پیش بینی شد. زمین های پیرامون مجموعه باز هستند و مسجد در آن همانند یک فضای تندیس گونه در نظر می آید. این موضوع باعث می شود بنا به صورت یک منظره مستقل جلوه گر شود، نه به عنوان ترکیب یک پارچه ای از بافت شهر و از این جنبه شبیه بیشتر مساجد ایالتی و ملی است.
دالوکای ساختار خیمه مانند و بدیع را در طرح خود پیشنهاد کرد که دارای سقف های شیبدار، سقف خارجی مرمرین و چهار مناره بلند بود. در حقیقت طرح، دالوکای از جمله نخستین طرح های بود که در پاکستان از انواع قوس ها و گنبدهای سنتی و متعارف پیروی نمی کرد.
دالوکای به همان اندازه که به مدرن بودن طرح توجه می کند، اصول طراحی اسلامی سنتی را نیز به خوبی به کار می گیرد. معمار این مسجد در طی ساخت پروژه، در یک بازدید مطالعاتی، دربارهٔ طرح اش به دانشجویان این گونه توضیح می دهد: «من سعی کردم که جوهره، تناسبات و هندسه کعبه را به روشی کاملاً انتزاعی به کار گیرم. نقطه اوج هر یک از چهار مناره یاد آوره چهار گوشه بلند کعبه است و به این طریق با این مناره ها فرم نامحسوسی از کعبه، بر مبنای تناسبات آن ایجاد شده است. اگر بالای هر مناره را به صورت مورب به انتهای پایانی مناره مقابل آن وصل کنید، یک هرم مربع القاعده در داخل آن معکب نامرئی مشخص می شود. تراز پایینی این هرم، بدنه صلب مسجد را تشکیل می دهد و آن چهار مناره با نقطه اوج شان، معکب فرضی کعبه را کامل می کنند. »
... [مشاهده متن کامل]
در سال ۱۹۶۶ زمانی که شاه فیصل بن عبدالعزیز پادشاه عربستان از اسلام آباد دیدن کرد، انگیزه برای ساخت این مسجد شروع شد. در سال ۱۹۶۹ مسابقه ای بین المللی و البته محدود و منحصر به معماران مسلمان برگزار شد. طرح می بایست باید به صورت سمبولیک انتظارات و ارزش های فرهنگی مردم پاکستان را در نظر می گرفت. در آن مسابقه معماران از ۱۷ کشور ۴۳ طرح پیشنهادی برای ساخت مسجد ارائه دادند پس از ۴ روز بررسی، طرح پیشنهادی ودات دالوکای ( ۱۹۹۱ - ۱۹۲۷ ) معماری از کشور ترکیه انتخاب شد.
طرح اولیه تنها برای یک نمازخانه بزرگ در نظر گرفته شده بود، اما در سال ۱۹۷۰ و ۱۹۸۲ تصمیم گرفته شد که فضاهای دیگری نیز به آن الحاق شود. آنچه که در نهایت احداث شد، علاوه بر نمازخانه و فضاهای مربوط به مسجد، شامل مرکز پژوهش های اسلامی، کتابخانه، موزه سالن کنفرانس و دفاتری برای استادان دانشگاه اسلامی بین المللی بود.
مجموعه این الحاقات، مساحتی را که در آغاز برای منظور شده بود، به بیش از دو برابر افزایش داد و روی هم هزینه ساخت آن را به چهل میلیون دلار آمریکا رساند، اما از آنجا که بخش های الحاقی، همگی خارج از نمازخانه اصلی بودند، تغییری در طرح اصلی مسجد ایجاد نکردند.
در طرح جامع شهر اسلام آباد، مسجد در شمال و در انتهای جاده ورودی اصلی شهر - شاهراه اسلام آباد - پیش بینی شد. زمین های پیرامون مجموعه باز هستند و مسجد در آن همانند یک فضای تندیس گونه در نظر می آید. این موضوع باعث می شود بنا به صورت یک منظره مستقل جلوه گر شود، نه به عنوان ترکیب یک پارچه ای از بافت شهر و از این جنبه شبیه بیشتر مساجد ایالتی و ملی است.
دالوکای ساختار خیمه مانند و بدیع را در طرح خود پیشنهاد کرد که دارای سقف های شیبدار، سقف خارجی مرمرین و چهار مناره بلند بود. در حقیقت طرح، دالوکای از جمله نخستین طرح های بود که در پاکستان از انواع قوس ها و گنبدهای سنتی و متعارف پیروی نمی کرد.
دالوکای به همان اندازه که به مدرن بودن طرح توجه می کند، اصول طراحی اسلامی سنتی را نیز به خوبی به کار می گیرد. معمار این مسجد در طی ساخت پروژه، در یک بازدید مطالعاتی، دربارهٔ طرح اش به دانشجویان این گونه توضیح می دهد: «من سعی کردم که جوهره، تناسبات و هندسه کعبه را به روشی کاملاً انتزاعی به کار گیرم. نقطه اوج هر یک از چهار مناره یاد آوره چهار گوشه بلند کعبه است و به این طریق با این مناره ها فرم نامحسوسی از کعبه، بر مبنای تناسبات آن ایجاد شده است. اگر بالای هر مناره را به صورت مورب به انتهای پایانی مناره مقابل آن وصل کنید، یک هرم مربع القاعده در داخل آن معکب نامرئی مشخص می شود. تراز پایینی این هرم، بدنه صلب مسجد را تشکیل می دهد و آن چهار مناره با نقطه اوج شان، معکب فرضی کعبه را کامل می کنند. »
