مستکاوی محمود بن عمر

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] محمود بن سراجی بن عمر بن علی مستکاوی خانکی، در نسخه خطی شرح مقدمه جزریه، خودش را این گونه معرفی می کند: محمود بن سراجی بن عمر بن علی مستکاوی خانکی، مکنّی به ابوثناء و ملقب به سراج الدین.
او از عالمان متخصص اسلامی در برخی زمینه هاست. بیشتر شهرت او در علم تجوید و قرائات و به خاطر کتابش در شرح مقدمه ابن جزری است.
مشهور است که مستکاوی، منسوب به مستکه (قریه ای در مصر) است. البته ضبط اسم او به صورت مصطکاوی و همچنین نسبتش به خانکی هم هست که «ا. فرغلی عرباوی»، در شرح مقدمه جزریه می نویسد: من در تراجم بلدان دنبال چنین جاهایی گشتم و نیافتم و البته درباره کلمه سراجی در نام او باید گفت این کلمه اشاره دارد که وی به قاهره مصر منسوب است. تاریخ دقیق تولد وی در دسترس نیست، اما از طریق اساتید و هم عصرانش می شود فهمید که در اوایل قرن دهم به دنیا آمده است. تاریخ وفاتش بعد از 977ق، است.
او، هم مُقری بود، هم متکلم، مفسر، فقیه، اصولی، ادیب، لغوی، نحوی و شاعر.
شروع حیات علمی وی در مصر بود. در مدرسه منصوریه (که به دست ملک منصور قلاوون تأسیس شد) درس خواند. در آن مدرسه دروس فقه بر مبنای مذاهب چهارگانه اهل سنت، تفسیر، حدیث، طب و اقراء تدریس می شد. خود مستکاوی می گوید: من و استادم قرآن را به هفت قرائتش می خواندیم. وی از عاشقان علم تجوید و قرائت بوده و درباره این علم این چنین می نویسد: «من از کسانی بودم که به حفظ و تحصیل این علم همت گماردم و شوق زیادی به حل رمزها و تکمیل این علم داشتم. دانشم را بر مشایخ اسلامی عرضه کردم و برخی از آنان به من اجازه دادند؛ که از جمله آنان شیخ شحاذه یمنی شافعی بود». این اجازه نامه در دوم جمادی سال 977ق، داده شده و متن آن در نسخه خطی کتاب شرح المقدمة الجزریة مستکاوی موجود است.
از اساتید مستکاوی می توان شیخ شحاذه یمنی را نام برد. ما به نام هیچ شاگردی از شاگردان وی آگاهی نیافتیم؛ او خود نیز به نام هیچ یک از شاگردانش تصریح نکرده است. از آثار علمی وی می توان « شرح المقدّمة الجزریة فی ما علی قارئه أن یعلمه» را نام برد.

پیشنهاد کاربران

بپرس