مُستَشارالدّوله ، میرزا یوسف خان ( ـ۱۳۱۳ق)
دولتمرد متجدد و آزادی خواه ایرانی . در تبریز پرورش یافت . در ۱۲۷۰ق کنسول ایران در حاج طرخان روسیه و سپس کاردار ایران در پترزبورگ و در ۱۲۸۰ق کنسول ایران در تفلیس شد و چهار سال در آن جا ماند. از ۱۲۸۳ق، سه سال کاردار ایران در پاریس شد و در خلال آن چهاربار به لندن رفت . در ۱۲۸۶ق به تهران بازگشت و در ۱۲۹۰ به خراسان تبعید و چندی بعد به کارگزاری آن جا منصوب شد، اما یک سال بعد دوباره به تهران احضار شد. در ۱۲۹۹ق، که میرزا یحیی خان مشیرالدوله به وزارت عدلیه رسید، او را به معاونت خود برگزید و لقب مستشارالدوله به او داد، ولی درپی اخاذی و فساد در آن دستگاه ، از خدمت کناره گیری کرد. به اتّهام نگارش مقالات ضددولتی در روزنامۀ اختر ، از خدمات دولتی عزل شد و پس از آن که به فلک بسته شد، پنج ماه به زندان افتاد. پس از آزادی، به کارگزاری امورخارجۀ آذربایجان به تبریز رفت و تا پایان عمر در آن سِمت بود. به باور مستشارالدوله، سبب اصلی ترقّی اروپاییان وجود و اِعمال قانون بود که در ایران عملاً وجود نداشت. کتاب یک کلمۀ او تفسیری از خلاصۀ نخستین قانون اساسی فرانسه است . این کتاب خوانندگان فراوان یافت و توقیف شد. اثر دیگر به جامانده از مستشارالدوله، کتابچۀ بنفش، حکایت آرزوی بزرگ او برای تأسیس راه آهن در ایران است. مستشارالدوله این کتاب را به ناصرالدین شاه عرضه کرد، اما عنایتی ندید. چهار سال بعد کتابچه ای دیگر، در اسباب و منافع کشیدن خط آهن از تهران به خراسان، نوشت و فتوای موافقت علمای آذربایجان و قم و تهران را به دست آورد.
دولتمرد متجدد و آزادی خواه ایرانی . در تبریز پرورش یافت . در ۱۲۷۰ق کنسول ایران در حاج طرخان روسیه و سپس کاردار ایران در پترزبورگ و در ۱۲۸۰ق کنسول ایران در تفلیس شد و چهار سال در آن جا ماند. از ۱۲۸۳ق، سه سال کاردار ایران در پاریس شد و در خلال آن چهاربار به لندن رفت . در ۱۲۸۶ق به تهران بازگشت و در ۱۲۹۰ به خراسان تبعید و چندی بعد به کارگزاری آن جا منصوب شد، اما یک سال بعد دوباره به تهران احضار شد. در ۱۲۹۹ق، که میرزا یحیی خان مشیرالدوله به وزارت عدلیه رسید، او را به معاونت خود برگزید و لقب مستشارالدوله به او داد، ولی درپی اخاذی و فساد در آن دستگاه ، از خدمت کناره گیری کرد. به اتّهام نگارش مقالات ضددولتی در روزنامۀ اختر ، از خدمات دولتی عزل شد و پس از آن که به فلک بسته شد، پنج ماه به زندان افتاد. پس از آزادی، به کارگزاری امورخارجۀ آذربایجان به تبریز رفت و تا پایان عمر در آن سِمت بود. به باور مستشارالدوله، سبب اصلی ترقّی اروپاییان وجود و اِعمال قانون بود که در ایران عملاً وجود نداشت. کتاب یک کلمۀ او تفسیری از خلاصۀ نخستین قانون اساسی فرانسه است . این کتاب خوانندگان فراوان یافت و توقیف شد. اثر دیگر به جامانده از مستشارالدوله، کتابچۀ بنفش، حکایت آرزوی بزرگ او برای تأسیس راه آهن در ایران است. مستشارالدوله این کتاب را به ناصرالدین شاه عرضه کرد، اما عنایتی ندید. چهار سال بعد کتابچه ای دیگر، در اسباب و منافع کشیدن خط آهن از تهران به خراسان، نوشت و فتوای موافقت علمای آذربایجان و قم و تهران را به دست آورد.