مسالک و الممالک
فرهنگ فارسی
دانشنامه آزاد فارسی
مسالک و الممالک (المسالک ). مَسالِک و المَمالِک (المَسالِک...)
مَسالِک و المَمالِک (المَسالِک...)
عنوان کلی برخی کتاب های جغرافیایی، تألیف مؤلفان مسلمان به زبان عربی. سبب پیداش این آثار نیاز مسلمانان به آگاهی از جغرافیا و معیشت سرزمین های مفتوحه، دریافت جزیه، سرعت و سهولت دسترسی به نواحی دور و نزدیک و لزوم انجام فرایض دینی چون سفر حج و سفرهای تجاری و آموزشی بود. نخست با توصیف شهرها و کشورها در آثار مورخان و نویسندگانِ جنگ و جهاد آغاز شد و سپس تکامل یافت و به صورت کتاب های مستقل با عنوان های المسالک و الممالک، مسالک الممالک، البُلدان، الخراج و مانند آن ها تألیف شد. شمار آثار معتبر از این گونه، که اکنون در دست است، به ۳۰ می رسد. مهم ترین کتاب های معتبر از این دست عبارت اند از ۱. المسالک و الممالک (یا کتاب المسالک و الممالک) از مؤلف ایرانی تبار، ابن خردادبه، که از نخستین کتاب های جغرافیایی و قدیم ترین اثر در این باره است و پس از او الگوی مؤلفان دیگر شد. از آن جا که نویسندۀ صاحب البرید و الخبر و از ندیمان معتمد، خلیفۀ عباسی، بود کتابی معتبر و مستند است. بخش بزرگی از آن را مؤلف از آثار بطلمیوس ترجمه کرده و با اصول مأخوذ از تشکیلات ایرانی درآمیخته است. وی جهان را به هفت اقلیم، با مرکزیت بغداد، تقسیم می کند دیگر نواحی عالم در این نوشته ها جای اندکی دارند. این کتاب با ترجمۀ فرانسوی باربیه دومنار همراه با متن عربی در پاریس (۱۸۶۵م) و نیز در لیدن (۱۸۸۹) چاپ شده است. ۲. مسالک الممالک از جغرافیا نویس ایرانی تبار، ابواسحاق ابراهیم اصطخری (قرن ۴ق). مؤلف سفرهای بسیار کرده و ابن حوقل را دیده است. اساس کتاب او اطلس ابوزید بلخی است. روش اصطخری با جغرافیای بطلمیوسی متفاوت است. او تألیف خود را به ۲۰ باب جغرافیایی تقسیم می کند که با شهرهای مقدس نجد و حجاز آغاز می شود و جهان اسلام را از غرب تا شرق دربر می گیرد. ابن حوقل و مقدّسی نیز از آن تأثیر پذیرفته اند. این کتاب به صورت ناقص چاپ شده است (لیدن، ۱۸۷۰). ۳. صورة الارض یا مسالک الممالک ابن حوقل (یا: کتاب صورة الارض و صفات اَشکال ها و مقدارها فی الطول و العرض)، تألیف ابن حوقل سیاح و بازرگان عرب (قرن ۴ق). این اثر برگرفته از مکتب جغرافیایی بلخی، عمدتاً برگرفته از اثر اصطخری است، امّا مؤلف آگاهی هایی ارزشمند از دیده ها و دانسته های خویش بر آن افزوده است. این کتاب در لیدن (۱۸۷۳) و لایپزیگ (۱۹۳۸ـ۱۹۳۹) چاپ شده است.
مَسالِک و المَمالِک (المَسالِک...)
عنوان کلی برخی کتاب های جغرافیایی، تألیف مؤلفان مسلمان به زبان عربی. سبب پیداش این آثار نیاز مسلمانان به آگاهی از جغرافیا و معیشت سرزمین های مفتوحه، دریافت جزیه، سرعت و سهولت دسترسی به نواحی دور و نزدیک و لزوم انجام فرایض دینی چون سفر حج و سفرهای تجاری و آموزشی بود. نخست با توصیف شهرها و کشورها در آثار مورخان و نویسندگانِ جنگ و جهاد آغاز شد و سپس تکامل یافت و به صورت کتاب های مستقل با عنوان های المسالک و الممالک، مسالک الممالک، البُلدان، الخراج و مانند آن ها تألیف شد. شمار آثار معتبر از این گونه، که اکنون در دست است، به ۳۰ می رسد. مهم ترین کتاب های معتبر از این دست عبارت اند از ۱. المسالک و الممالک (یا کتاب المسالک و الممالک) از مؤلف ایرانی تبار، ابن خردادبه، که از نخستین کتاب های جغرافیایی و قدیم ترین اثر در این باره است و پس از او الگوی مؤلفان دیگر شد. از آن جا که نویسندۀ صاحب البرید و الخبر و از ندیمان معتمد، خلیفۀ عباسی، بود کتابی معتبر و مستند است. بخش بزرگی از آن را مؤلف از آثار بطلمیوس ترجمه کرده و با اصول مأخوذ از تشکیلات ایرانی درآمیخته است. وی جهان را به هفت اقلیم، با مرکزیت بغداد، تقسیم می کند دیگر نواحی عالم در این نوشته ها جای اندکی دارند. این کتاب با ترجمۀ فرانسوی باربیه دومنار همراه با متن عربی در پاریس (۱۸۶۵م) و نیز در لیدن (۱۸۸۹) چاپ شده است. ۲. مسالک الممالک از جغرافیا نویس ایرانی تبار، ابواسحاق ابراهیم اصطخری (قرن ۴ق). مؤلف سفرهای بسیار کرده و ابن حوقل را دیده است. اساس کتاب او اطلس ابوزید بلخی است. روش اصطخری با جغرافیای بطلمیوسی متفاوت است. او تألیف خود را به ۲۰ باب جغرافیایی تقسیم می کند که با شهرهای مقدس نجد و حجاز آغاز می شود و جهان اسلام را از غرب تا شرق دربر می گیرد. ابن حوقل و مقدّسی نیز از آن تأثیر پذیرفته اند. این کتاب به صورت ناقص چاپ شده است (لیدن، ۱۸۷۰). ۳. صورة الارض یا مسالک الممالک ابن حوقل (یا: کتاب صورة الارض و صفات اَشکال ها و مقدارها فی الطول و العرض)، تألیف ابن حوقل سیاح و بازرگان عرب (قرن ۴ق). این اثر برگرفته از مکتب جغرافیایی بلخی، عمدتاً برگرفته از اثر اصطخری است، امّا مؤلف آگاهی هایی ارزشمند از دیده ها و دانسته های خویش بر آن افزوده است. این کتاب در لیدن (۱۸۷۳) و لایپزیگ (۱۹۳۸ـ۱۹۳۹) چاپ شده است.
wikijoo: مسالک_و_الممالک_(المسالک...)
پیشنهاد کاربران
پیشنهادی ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید