مسئله ارمنی مسائلی است که نه تنها حکومت ارمنستان، بلکه ملت ارمنی خواستار احقاق حقوق پایمال شده خود می باشد. مسائل ارمنی که در جوامع بین المللی مطرح می باشد را می توان به:
معاهده سور، پیمان سن استفانو و پیمان برلین و مسئلهٔ نسل کشی ارمنی ها و کشتار ارمنیان توسط جمهوری آذربایجان را می توان نام برد.
... [مشاهده متن کامل]
استقلال ارمنستان اعتماد به نفس ملی ارمنیان را تقویت کرد و به مبارزهٔ آنان برای ادامهٔ حیات کیفیت تازه ای بخشید. ملت ارمنی این حق را یافت، که بدون قید و شرط، بار دیگر به سرچشمه های تاریخی خود نزدیک شود. پس از استقلال، تمامی ملت ارمنی امکان منحصر به فردی به دست آورد تا از طریق دولت خود مسائل گوناگون مربوط به هویتش را مطرح سازد و در این راستا از منافع حیاتی خود دفاع کند. از این حیث به طبع، از مهم ترین مسائلی که در برابر حکومت ارمنستان قد برافراشته بود مسئلهٔ نسل کشی ارمنی ها بود که در ضمیر ناخودآگاه ارمنیان ریشه دوانیده و جزء جدایی ناپذیر هویت ملی ارمنیان شده است.
شورای عمومی ارمنی ها، که وظایف خود را در سال ۱۸۶۲ به عهده گرفت، شکایت روستائیان آناتولی شرقی را بیشتر ساکنین آن ارمنی بودند گرد آورد، و به واسطه آن ها از حکومت دادخواهی نمود. این شکایاتی است که شورا در سال ۱۸۷۰ جمع کرده است. در سال های ۱۸۷۰ و ۱۸۷۱ تنظیم شده، و پیش از تسلیم آن به حکومت گزارشی از آن ها تهیه و به بحث گذاشته شده است. این شکایات شامل قتل و غارت ارمنی ها در شهرهای ارمنی به دست کُردها و چرکسی ها، بی عدالتی در جمع آوری مالیات ها، رفتار مجرمانه مأموران حکومتی و سرپیچی مداوم از پذیرش ارمنی ها به عنوان شاهد در دادگاه ها. این گزارش که در چهارم مارس ۱۸۷۲ تسلیم حکومت عثمانی شد.
شورش بوسنی و هرزگوین در سال ۱۸۷۵ و قیام بلغارها و صرب ها که بلافاصله بعد از آن رخ داد، نقاط عطفی در مسئله ارمنی ها بودند. سرکوب خونین این شورش ها خشم رهبران اروپایی را برانگیخت و موجب شد وارد عمل شوند. حکومت عثمانی برای متوقف کردن دخالت قدرت های بزرگ سراسیمه اعلان پادشاهی مشروطه نمود.
در نهایت قدرت های بزرگ به صدور پیش نویس عهدنامه لندن در سال ۱۸۷۷ انجامید. نهمین بند این پیش نویس به امضاء کنندگان خارجی آن اجازه می داد در صورت قطع امید از اصلاحات پیشنهادی عثمانی به اقدام مشترک بزنند. پس از امضاء این پیش نویس آن ها به استانبول بازگشتند تا مذاکرات را از سرگیرند، لیکن دولت عثمانی از امضاء توافق نامه سر باز زد، و آن را تجاوز و تعدی به عزت و حاکمیت خود خواند. سلطان ترجیح داد آماده جنگ با روسیه شود تا اینکه شرایط توافقنامه را امضاء کند. در آستانه جنگ روسیه و عثمانی ( ۱۸۷۷ - ۱۸۷۸ ) وضع ارمنیان در ارمنستان عثمانی به همان دشواری و حتی بدتر هم شد. مسافرانی که در دهه های پیش از آن از ترکیه آسیایی گذر کرده اند داستان های زیادی از وقایع مربوط به این موضوع نقل کرده اند. در سال ۱۸۶۲ قتل عام های عجیبی در منطقه توروس روی داد.
معاهده سور، پیمان سن استفانو و پیمان برلین و مسئلهٔ نسل کشی ارمنی ها و کشتار ارمنیان توسط جمهوری آذربایجان را می توان نام برد.
... [مشاهده متن کامل]
استقلال ارمنستان اعتماد به نفس ملی ارمنیان را تقویت کرد و به مبارزهٔ آنان برای ادامهٔ حیات کیفیت تازه ای بخشید. ملت ارمنی این حق را یافت، که بدون قید و شرط، بار دیگر به سرچشمه های تاریخی خود نزدیک شود. پس از استقلال، تمامی ملت ارمنی امکان منحصر به فردی به دست آورد تا از طریق دولت خود مسائل گوناگون مربوط به هویتش را مطرح سازد و در این راستا از منافع حیاتی خود دفاع کند. از این حیث به طبع، از مهم ترین مسائلی که در برابر حکومت ارمنستان قد برافراشته بود مسئلهٔ نسل کشی ارمنی ها بود که در ضمیر ناخودآگاه ارمنیان ریشه دوانیده و جزء جدایی ناپذیر هویت ملی ارمنیان شده است.
شورای عمومی ارمنی ها، که وظایف خود را در سال ۱۸۶۲ به عهده گرفت، شکایت روستائیان آناتولی شرقی را بیشتر ساکنین آن ارمنی بودند گرد آورد، و به واسطه آن ها از حکومت دادخواهی نمود. این شکایاتی است که شورا در سال ۱۸۷۰ جمع کرده است. در سال های ۱۸۷۰ و ۱۸۷۱ تنظیم شده، و پیش از تسلیم آن به حکومت گزارشی از آن ها تهیه و به بحث گذاشته شده است. این شکایات شامل قتل و غارت ارمنی ها در شهرهای ارمنی به دست کُردها و چرکسی ها، بی عدالتی در جمع آوری مالیات ها، رفتار مجرمانه مأموران حکومتی و سرپیچی مداوم از پذیرش ارمنی ها به عنوان شاهد در دادگاه ها. این گزارش که در چهارم مارس ۱۸۷۲ تسلیم حکومت عثمانی شد.
شورش بوسنی و هرزگوین در سال ۱۸۷۵ و قیام بلغارها و صرب ها که بلافاصله بعد از آن رخ داد، نقاط عطفی در مسئله ارمنی ها بودند. سرکوب خونین این شورش ها خشم رهبران اروپایی را برانگیخت و موجب شد وارد عمل شوند. حکومت عثمانی برای متوقف کردن دخالت قدرت های بزرگ سراسیمه اعلان پادشاهی مشروطه نمود.
در نهایت قدرت های بزرگ به صدور پیش نویس عهدنامه لندن در سال ۱۸۷۷ انجامید. نهمین بند این پیش نویس به امضاء کنندگان خارجی آن اجازه می داد در صورت قطع امید از اصلاحات پیشنهادی عثمانی به اقدام مشترک بزنند. پس از امضاء این پیش نویس آن ها به استانبول بازگشتند تا مذاکرات را از سرگیرند، لیکن دولت عثمانی از امضاء توافق نامه سر باز زد، و آن را تجاوز و تعدی به عزت و حاکمیت خود خواند. سلطان ترجیح داد آماده جنگ با روسیه شود تا اینکه شرایط توافقنامه را امضاء کند. در آستانه جنگ روسیه و عثمانی ( ۱۸۷۷ - ۱۸۷۸ ) وضع ارمنیان در ارمنستان عثمانی به همان دشواری و حتی بدتر هم شد. مسافرانی که در دهه های پیش از آن از ترکیه آسیایی گذر کرده اند داستان های زیادی از وقایع مربوط به این موضوع نقل کرده اند. در سال ۱۸۶۲ قتل عام های عجیبی در منطقه توروس روی داد.
