مِزدَهقان مجموعه ای از سازه های باستانی زرتشتیان خوارزمی ایرانی تبار است که در نزدیکی شهر امروزی خواجه ایلی در منطقه قره قالپاقستان کشور ازبکستان قرار دارد. پیشینه این شهر به زمان هخامنشیان می رسد و در باور عمومی، کیومرث، نخستین مرد افسانه ای متون ایران باستان را با این مکان در ارتباط می دانند. برخی منابع ریشه نام این شهر را مزداکان به معنی «شهر مَزدا» دانسته اند.
... [مشاهده متن کامل]
شهرک باستانی مزدهقان ۲۰۰ هکتار مساحت دارد. در قلمرو آن دو قلعه وجود دارد که از سده های نهم تا دوازدهم ساخته شده است. آخرین تدفین در گورستان آن به قرن ۱۴ برمی گردد. این مجموعه شامل مقبره های قرق چوپان و مقبره زیرزمینی مظلوم خان سولو است. گوری نیز معروف به قبر شمعون پیامبر در این مکان وجود دارد که در کاوش سال ۱۹۶۶ توسط یک کمیسیون ویژه مشخص شد گوری دروغین است. این مجموعه بر روی سه تپه واقع شده است. امروزه این مجموعه یکی از پربازدیدترین دیدنی های ازبکستان است.
بر اساس برخی گزارش ها، این شهر ایرانی در سال ۱۳۳۸ در جریان لشکرکشی تیمورلنگ به گرگانج ویران شد.
مزدهقان بنای عظیمی است که در حدود ۴ کیلومتری غرب خواجه ایلی در جاده اصلی به پاسگاه مرزی ترکمنستان و کهنه گرگانج واقع شده است. این محوطه باستانی در یک جهت ۲ کیلومتر و در جهت دیگر ۱ کیلومتر امتداد دارد و سه تپه کم ارتفاع جداگانه و بخشی از دشت اطراف را پوشش می دهد. نمایان ترین قسمت سایت بر روی تپه های سمت جنوبی جاده اصلی واقع شده است.
ارگ و قلعه مزدهقان به گبرقلعه معروف است، به معنی دژ زردتشتیان.
کاوش این مکان نخست در سال های ۱۹۲۸ و ۱۹۲۹ توسط باستان شناس روسی الکساندر یاکوبوفسکی انجام شد که آن را به شهری باستانی به نام مزدهقان که مکرراً در نوشته های جغرافی دانان اسلامی قرون وسطایی مانند اصطخری و مقدسی ذکر شده است، مرتبط کرد.
تپه جنوب غربی به نظر می رسد اولین بار توسط یک سکونتگاه در قرن چهارم پیش از میلاد در زمانی که خوارزم به سرعت در حال گسترش بود و به تازگی استقلال خود را از شاهنشاهی هخامنشی ایران به دست آورده بود، مسکونی شده است. این سکونتگاه به نظر می رسد که در اواخر قرن دوم قبل از میلاد در اثر آتش سوزی از بین رفته است. پس از آن استقرار دومی به وجود آمد که در طول دوره امپراتوری کوشانی، در همسایگی خوارزم، از قرن اول تا چهارم پس از میلاد، ادامه یافت، اما به نظر می رسد که این نیز در نهایت ویران شده است و چند قرن ویران شده است.
... [مشاهده متن کامل]
شهرک باستانی مزدهقان ۲۰۰ هکتار مساحت دارد. در قلمرو آن دو قلعه وجود دارد که از سده های نهم تا دوازدهم ساخته شده است. آخرین تدفین در گورستان آن به قرن ۱۴ برمی گردد. این مجموعه شامل مقبره های قرق چوپان و مقبره زیرزمینی مظلوم خان سولو است. گوری نیز معروف به قبر شمعون پیامبر در این مکان وجود دارد که در کاوش سال ۱۹۶۶ توسط یک کمیسیون ویژه مشخص شد گوری دروغین است. این مجموعه بر روی سه تپه واقع شده است. امروزه این مجموعه یکی از پربازدیدترین دیدنی های ازبکستان است.
بر اساس برخی گزارش ها، این شهر ایرانی در سال ۱۳۳۸ در جریان لشکرکشی تیمورلنگ به گرگانج ویران شد.
مزدهقان بنای عظیمی است که در حدود ۴ کیلومتری غرب خواجه ایلی در جاده اصلی به پاسگاه مرزی ترکمنستان و کهنه گرگانج واقع شده است. این محوطه باستانی در یک جهت ۲ کیلومتر و در جهت دیگر ۱ کیلومتر امتداد دارد و سه تپه کم ارتفاع جداگانه و بخشی از دشت اطراف را پوشش می دهد. نمایان ترین قسمت سایت بر روی تپه های سمت جنوبی جاده اصلی واقع شده است.
ارگ و قلعه مزدهقان به گبرقلعه معروف است، به معنی دژ زردتشتیان.
کاوش این مکان نخست در سال های ۱۹۲۸ و ۱۹۲۹ توسط باستان شناس روسی الکساندر یاکوبوفسکی انجام شد که آن را به شهری باستانی به نام مزدهقان که مکرراً در نوشته های جغرافی دانان اسلامی قرون وسطایی مانند اصطخری و مقدسی ذکر شده است، مرتبط کرد.
تپه جنوب غربی به نظر می رسد اولین بار توسط یک سکونتگاه در قرن چهارم پیش از میلاد در زمانی که خوارزم به سرعت در حال گسترش بود و به تازگی استقلال خود را از شاهنشاهی هخامنشی ایران به دست آورده بود، مسکونی شده است. این سکونتگاه به نظر می رسد که در اواخر قرن دوم قبل از میلاد در اثر آتش سوزی از بین رفته است. پس از آن استقرار دومی به وجود آمد که در طول دوره امپراتوری کوشانی، در همسایگی خوارزم، از قرن اول تا چهارم پس از میلاد، ادامه یافت، اما به نظر می رسد که این نیز در نهایت ویران شده است و چند قرن ویران شده است.
