مرگ یاخته

مرگ یاخته ( انگلیسی: Cell death ) پیشامدی است که در آن، یک یاخته از کارکرد خود بازمی ایستد. این پدیده می تواند بر اثر فرایند طبیعی مرگ یاخته و جایگزینی یاخته های نو یا به سبب بیماری، زخم یا مرگ جاندار باشد.
• مرگ سلول ممکن است به طور طبیعی رخ دهد که به آن مرگ برنامه ریزی شده یاخته گفته می شود[ ۱] و بر چند قسم است:
• خزان یاخته ای ( به انگلیسی: Apoptosis ) ، که روندی فیزیولوژیک و زیستی برای نمو فعّال و طبیعی و همچنین حفظ هم ایستایی می باشد. در مواردی که زنده ماندن یک یاخته، موجودیّت موجود زنده را به خطر بیندازد، یاخته با مرگ برنامه ریزی شده، خودکشی می کند. زمانی که سلول تحت تأثیر عوامل مختلف محیطی یا حتی درونی همانند پرتوهای یونیزه کننده، داروهای سیتوتوکسیک ( در درمان سرطان ها ) هایپرترمیا، هورمون های گلوکوکورتیکوئیدی و . . قرار می گیرد درونمایهٔ آن از جمله دی ان ای، دستخوش تغییراتی می شوند که در صورت ادامهٔ حیات آن منجر به ناهنجاری هایی شدیدی از جمله سرطانی شدن سلول می شوند. عوامل دیگری نظیر برخی باکتری های بیماریزای داخل سلولی مانند سالمونلا، شیگلا، لیستریا، لژیونلا و … نیز در هنگام عفونت زایی خود با تغییر، در برخی مسیرهای متابولیکی و زیست شیمیایی داخل سلولی می توانند، در هدایت سلول به سمت این نوع خاص از مرگ مؤثر باشند.
• خویش خواری ( انگلیسی: Autophagy ) ، که در آن با یک سازوکار طبیعی، اعضای ازکارافتاده یا غیرضروری یاخته از آن جدا شده یا هضم می گردند. [ ۲] مکانیسم مرگ برنامه ریزی شده سلولی در یاخته های گیاهی نیز همین است.
• مرگ سلولی بر اثر فعالیت القاشده ( ( به انگلیسی: AICD ( activation - induced cell death ) ) ) که با برهم کنش لیگاندهای FAS و گیرنده های FAS به مرگ سلول منتهی می گردد.
مکانیسم های دیگری چون انویکیز ( شبیه اپوپتوز ) ، فساد والرین، مسمومیت سلولی و مرگ سلولی وابسته به آهن برای مرگ یاخته ها وجود دارند.