مَرْوِگی
(یا: مورگی) نوعی موسیقیِ مردمیِ شهری، در بخارا. این موسیقی را اصلاً نوازندگان و خوانندگان مرد در مجالس مردانه اجرا می کردند که اقلیت شیعۀ بخارا، مشهور به ایرانی ها، بودند. موسیقی مروگی، به احتمال قوی و همان گونه که از نام آن بر می آید، از مرو سرچشمه گرفته است. اهالی مرو، که در اواخر قرن ۱۷ یا اوایل قرن ۱۸م به اجبار امیران بخارا از مرو به بخارا مهاجرت کرده بودند، این موسیقی را در بخارا اشاعه دادند. اوج محبوبیت این موسیقی در این شهر از اواخر قرن ۱۹ تا اواسط قرن ۲۰ بود. برخی از مروگی خوانان مشهور این دوره عبارت بودند از کاکا محمد، حسن گرایلی، عبدالله تیزپر، رحیم دنگیز و بابا عبدالله. مهدی عبادف از آخرین بازماندگان این گروه از موسیقی دانان است. موسیقی مروگی به صورت سوئیت های معمولاً طولانی اجرا می شد، یعنی مجموعه قطعاتی که به ترتیب و با نظم خاصی اجرا می شوند. امروز از این سوئیت ها تعداد کمی به جا مانده است، اما براساس آن ها می توان شکل کلی سوئیت مروگی را تعیین کرد. این سوئیت با قطعۀ آوازی کوتاهی با نام شهد و با وزن آزاد شروع می شود که تعدادی قطعۀ آوازی موزون با وزن سنگین به دنبال آن می آید، پس از آن مجموعه ای از قطعات آوازی با نام اوفر که وزن سَبُکی دارند، پی درپی اجرا می شوند. در انتهای سوئیت قطعه سازی است که چیره دستی نوازندگان را به نمایش می گذارد؛ در این قسمت سرعت سوئیت، که از ابتدا به تدریج افزایش یافته است، به اوج خود می رسد. تنها سازی که در این موسیقی به کار برده می شود دایره است و معمولاً همه مروگی خوانان، که در دسته های سه تا شش نفری هنرنمایی می کنند، دایره می نوازند و آواز می خوانند. در گذشته، یک یا دو رقصنده نیز دستۀ مروگی خوان را همراهی می کردند. موسیقی مروگی بسیار شبیه به موسیقی ایرانی است و عموماً از نظام این موسیقی تبعیت می کند. هرچند، گاهی از اشعار کلاسیک فارسی در این موسیقی استفاده می شود، اشعار عامیانۀ فارسی در مورگی بیشتر از اشعار کلاسیک خوانده می شود. اجراکنندۀ این نوع موسیقی را مروگی خوان (مورگی خوان)، و مروگی خوانان کارکشته را مرغوله خوان می نامند؛ مبتدیان را راست خوان گویند.
(یا: مورگی) نوعی موسیقیِ مردمیِ شهری، در بخارا. این موسیقی را اصلاً نوازندگان و خوانندگان مرد در مجالس مردانه اجرا می کردند که اقلیت شیعۀ بخارا، مشهور به ایرانی ها، بودند. موسیقی مروگی، به احتمال قوی و همان گونه که از نام آن بر می آید، از مرو سرچشمه گرفته است. اهالی مرو، که در اواخر قرن ۱۷ یا اوایل قرن ۱۸م به اجبار امیران بخارا از مرو به بخارا مهاجرت کرده بودند، این موسیقی را در بخارا اشاعه دادند. اوج محبوبیت این موسیقی در این شهر از اواخر قرن ۱۹ تا اواسط قرن ۲۰ بود. برخی از مروگی خوانان مشهور این دوره عبارت بودند از کاکا محمد، حسن گرایلی، عبدالله تیزپر، رحیم دنگیز و بابا عبدالله. مهدی عبادف از آخرین بازماندگان این گروه از موسیقی دانان است. موسیقی مروگی به صورت سوئیت های معمولاً طولانی اجرا می شد، یعنی مجموعه قطعاتی که به ترتیب و با نظم خاصی اجرا می شوند. امروز از این سوئیت ها تعداد کمی به جا مانده است، اما براساس آن ها می توان شکل کلی سوئیت مروگی را تعیین کرد. این سوئیت با قطعۀ آوازی کوتاهی با نام شهد و با وزن آزاد شروع می شود که تعدادی قطعۀ آوازی موزون با وزن سنگین به دنبال آن می آید، پس از آن مجموعه ای از قطعات آوازی با نام اوفر که وزن سَبُکی دارند، پی درپی اجرا می شوند. در انتهای سوئیت قطعه سازی است که چیره دستی نوازندگان را به نمایش می گذارد؛ در این قسمت سرعت سوئیت، که از ابتدا به تدریج افزایش یافته است، به اوج خود می رسد. تنها سازی که در این موسیقی به کار برده می شود دایره است و معمولاً همه مروگی خوانان، که در دسته های سه تا شش نفری هنرنمایی می کنند، دایره می نوازند و آواز می خوانند. در گذشته، یک یا دو رقصنده نیز دستۀ مروگی خوان را همراهی می کردند. موسیقی مروگی بسیار شبیه به موسیقی ایرانی است و عموماً از نظام این موسیقی تبعیت می کند. هرچند، گاهی از اشعار کلاسیک فارسی در این موسیقی استفاده می شود، اشعار عامیانۀ فارسی در مورگی بیشتر از اشعار کلاسیک خوانده می شود. اجراکنندۀ این نوع موسیقی را مروگی خوان (مورگی خوان)، و مروگی خوانان کارکشته را مرغوله خوان می نامند؛ مبتدیان را راست خوان گویند.
wikijoo: مروگی