مرفین

مُرفین ( به فرانسوی: Morphine ) [ ۲] مولکولی آلکالوئیدی از خانوادهٔ اپیوئیدها است که به طور طبیعی، در شیرهٔ گیاه خشخاش ( تریاک ) یافت شده و با تأثیر مستقیم بر دستگاه عصبی مرکزی، موجب اثراتی همچون کاهش درد و اضطراب و افزایش سرخوشی می شود. تأثیرات مرفین بر دستگاه عصبی انسان، آن را در ردهٔ پرکاربرترین داروهای ضد درد قرار داده است؛ اما همین اثرات، احتمال سوءمصرف مرفین را نیز افزایش می دهند. در عرصهٔ پزشکی، مرفین برای مدیریت دردهای مزمن و دردهای حاد کاربرد داشته و معمولاً برای تسکین دردهای ناشی از سکتهٔ قلبی، سنگ کلیه و زایمان تجویز می شود. مرفین را می توان از طریق دهان، تزریق عضلانی، تزریق زیرجلدی، تزریق وریدی، اپیدورال یا شیاف مصرف کرد. اوج اثرات مرفین با تزریق وریدی، پس از حدود ۲۰ دقیقه و با مصرف از راه دهان، پس از حدود ۶۰ دقیقه نمایان می شوند و ۳ تا ۷ ساعت ادامه می یابند. لازم است ذکر شود که فرمولاسیون هایی از مرفین با مدت زمان اثرگذاری طولانی تر نیز یافت می شوند.
درصد مرفین موجود در تریاک خشک شده ممکن است بین ۴٪ تا ۲۱٪ باشد. [ ۳] مرفین اولین آلکالوئیدی است که در سال ۱۸۰۳ از تریاک استخراج شد.
مکانیسم تأثیر آن از طریق تأثیر بر دستگاه عصبی مرکزی است که احساس درد را کاهش می دهد. مرفین دارویی به شدت اعتیادآور به شمار می آید. وابستگی جسمی و روانی به آن به سرعت ایجاد می شود.
فرمول شیمیایی مرفین C17H19NO3 است. درصد چسبندگی آن به پروتئین پلاسما ۳۰٪ تا ۴۰٪ است. ۱۰٪ آن در کبد متابولیزه شده و ۹۰٪ از مسیر کلیه و از طریق ادرار از بدن خارج می شود؛ و نیمه عمر آن حدود ۲ تا ۳ ساعت است. [ نیازمند منبع] فراورده های دارویی مرفین در سه فرم خوراکی ( قرص و کپسول ) ، تزریقی ( وریدی، زیرپوستی و عضلانی ) و شیاف موجود است. البته مصرف آن از طریف استنشاق ( از راه بینی ) نیز ممکن است. با این وجود مرفین از داروهای محبوب پزشکان برای دردهای شدید و حاد است و در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد.
مرفین در این موارد تجویز می شود:
• ضددرد برای بیماران بستری
• دردهای بیماران قلبی
• درد ناشی از بیماری خونی سلول های داسی شکل
• درد ناشی از جراحی و پس از جراحی
• دردهای مزمن شدید
• درد ناشی از جراحت
• سرطان
• سنگ کلیه
• کمردرد شدید
• دردهای شدید ریفلاکس معده
• درد معده
• درد عصبی
• داروی کمکی به همراه داروهای بی هوشی
• ضدسرفه در سرفه های شدید
• ضداسهال در اسهال های مزمن ( از جمله اسهال بیماران مبتلا به ایدز ) .