مرغیلان

در افسانه های اروپایی آمده است که مرغیلان را اسکندر مقدونی ساخته است. در هنگام توقف برای ناهار به او مرغ و نان داده اند از این رو نام این شهر مرغینان نهاده شد. نگاشته های معتبرتر مرغیلان را یکی از توقفگاه های جادهٔ ابریشم در سدهٔ نهم میلادی یاد می کند که در کنار راهی است که از کوهستان آلای می گذرد و به کاشغر می رسد.
نوشته هایی دربارهٔ بابر پایه گذار دودمان مغول هندوستان از آغاز سدهٔ شانزدهم میلادی، از انارها و زردآلوهای بسیار خوب این شهر یاد کرده است. . . . شکارگاه های مرغیلان خوب است و در آن نزدیکی آهوی سفید یافت می شود. سَرت ها ساکنان این شهر اند. آنان مردمی چابک اند و با کارهای دستی روزگار می گذرانند. آیین جن گیری در فرارود بسیار رواج دارد و پرآوازه ترین جن گیرها از سمرقند، بخارا و مرغیلان اند. نویسندهٔ کتاب هدایت ( برهان الدین علی بن ابوبکر مرغیلانی ) از یکی از روستاهای مرغیلان به نام رِشتان یا رَشتان برخاسته است. این آوازهٔ سخت کوشی تا روزگار کنونی ادامه یافته است. بازرگانان مرغیلان نقشی کلیدی در بازرگانی آسیای میانه بازی می کردند و تا روزگار شوروی مرغیلان قلب بازار سیاه ازبکستان بوده است. اکنون مرغیلان مرکز نیرومند اسلام گرایی است.
این شهر جایگاه بزرگ ترین کارخانهٔ سنتی ابریشم ازبکستان است که کارخانهٔ ابریشم یادگارلیک نام دارد. ۲٬۰۰۰ کارگر دارد و همه چیز به شکل سنتی انجام می شود و بازدهی سالانهٔ آن ۲۵۰٬۰۰۰ متر مربع پارچهٔ ابریشمی مرغوب است.
کارخانهٔ همسایهٔ مرغیلان ۱۵٬۰۰۰ کارگر دارد و از دستگاه های نوین بهره می گیرد و سالانه ۲۲ میلیون متر مربع پارچه تولید می کند. آگاهی درستی دربارهٔ زمان ورود تولید ابریشم به درهٔ فرغانه در دست نیست، ولی می دانیم که مرغیلان از روزگار باستان دارای صنعت ابریشم بوده است.
• مدرسهٔ سید احمد خواجه - مدرسه ای از سدهٔ ۱۹ میلادی
• مسجد تاران - مسجدی کوچک از سدهٔ ۱۹ میلادی به سبک فرغانه
• تندیسی از رقصندهٔ شوربخت ازبکستانی نورخان که در روزگار شوروی ساخته و نصب شد ولی اندکی پس از فروپاشی جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبکستان در ۱۳۷۰ ه‍. خ برداشته شد.