مرز دیورند یا خط دیورند نام مرز بین افغانستان و پاکستان است. این مرز در سال ۱۸۹۳ میلادی در زمان محمد عمر گلابی و عبدالرحمن خان بین افغانستان و هند بریتانیایی به نمایندگی مورتیمر دیورند تعیین شد. [ ۱] هرچند این معاهده به صورت موقت برای یک قرن بود ولی بعد از جنگ سوم افغان و انگلیس که منجر به استقلال افغانستان شد، در طی پیمان راولپندی در سال ۱۹۱۹ مرز دیورند به صورت دایمی پذیرفته شده و سیاست خارجی افغانستان توسط امان الله شاه به انگلیس واگذار شد. [ ۲] سال های بعد پس از استقلال هند و دو قسمت شدن هند و تأسیس کشور پاکستان، این مناطق واگذار شده به عنوان مناطق خودمختار قبایلی در خاک پاکستان شناخته شدند. [ ۱] پس از عبدالرحمن خان، حاکمان افغانستان اکثراً مخالف به رسمیت شناختن مرز دیورند بودند. از دیرباز مردم در دو طرف مرز آزادانه می توانستند به آن طرف مرز بروند، اما اکنون با امضای قراردادهایی که در زمان حامد کرزی و اشرف غنی با پاکستان امضا شد، پاکستان برای کنترل عبور و مرور در این مرز سیم خاردار کشیده و افراد فقط می توانند با داشتن ویزا از مرز عبور کنند. [ ۳] این مرز سبب اختلاف بین افغانستان و پاکستان شده است. دولت پاکستان، مرز دیورند را به عنوان مرز بین المللی بین دو کشور به رسمیت می شناسد ولی افغانستان این مرز را قبول ندارد. این مرز در واقع پشتون های پاکستان و افغانستان را از هم جدا کرده است. [ ۴] [ ۵] افغانستان حداقل ۱۰۳ هزار کیلومتر مربع را در این قرارداد از دست داد. [ ۶]
هنری مورتیمر دبیر امور خارجهٔ هند بریتانیایی و رئیس هیئت مذاکره کننده از سوی حکومت بریتانیایی هند، در اواخر سپتامبر ۱۸۹۳ با امیر عبدالرحمن خان توافق نامه ای را جهت تعیین مرزهای شرقی و جنوبی افغانستان با هند بریتانیایی به امضا رساند که به توافق نامهٔ دیورند و مرز دیورند معروف شد. [ ۷]
در شکل گیری دیورند، شاهان سدوزایی و سرداران محمد زایی نقش مهمی داشتند. آن ها در طول امارت و سلطنت شان با امضای توافقات دوجانبه، زمینه های امضای توافق نامهٔ دیورند را مساعد کردند. [ ۷]
شاه شجاع در توافق نامه ۱۸ ماده ای، سه جانبه لاهور که در تاریخ ۲۶ جون ۱۸۳۸ میان ایشان، رنجیت سنگ پادشاه پنجاب، مکناتن نمایندهٔ حاکم بریتانیایی هند امضا شده بود، تجزیه و جدا شدن سرزمین های جنوبی و غربی افغانستان را قبول کرد. [ ۸] ماده هایی از این توافق نامه که منجر به تجزیه افغانستان شد:
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفهنری مورتیمر دبیر امور خارجهٔ هند بریتانیایی و رئیس هیئت مذاکره کننده از سوی حکومت بریتانیایی هند، در اواخر سپتامبر ۱۸۹۳ با امیر عبدالرحمن خان توافق نامه ای را جهت تعیین مرزهای شرقی و جنوبی افغانستان با هند بریتانیایی به امضا رساند که به توافق نامهٔ دیورند و مرز دیورند معروف شد. [ ۷]
در شکل گیری دیورند، شاهان سدوزایی و سرداران محمد زایی نقش مهمی داشتند. آن ها در طول امارت و سلطنت شان با امضای توافقات دوجانبه، زمینه های امضای توافق نامهٔ دیورند را مساعد کردند. [ ۷]
شاه شجاع در توافق نامه ۱۸ ماده ای، سه جانبه لاهور که در تاریخ ۲۶ جون ۱۸۳۸ میان ایشان، رنجیت سنگ پادشاه پنجاب، مکناتن نمایندهٔ حاکم بریتانیایی هند امضا شده بود، تجزیه و جدا شدن سرزمین های جنوبی و غربی افغانستان را قبول کرد. [ ۸] ماده هایی از این توافق نامه که منجر به تجزیه افغانستان شد:
wiki: مرز دیورند