کَتول ها مردمی از قومیت طبری ( مازندرانی ) و تبار ایرانی می باشند که بومیان اصلی ساکن در منطقه علی آبادکتول و دشت کمالان در استان گلستان را تشکیل می دهند.
مردم کتولی به گویش کتولی که گویشی از زبان طبری است سخن می گویند. علی آباد کتول از نظر جغرافیایی، شرقی ترین منطقه طبری زبان و یکی از اصلی ترین بلوک های استرآباد قدیم محسوب می شود. گویش فندرسکی برگرفته از بخش فندرسک است. این دسته از مردمان طبری به خود کتول و به زبان خود کتولی می گویند.
... [مشاهده متن کامل]
از مهم ترین محله هایی که در علی آبادکتول به گویش کتولی صحبت می کنند محله خارکلاته، محله علی آباد محله جنگلده و روستاهای آلوستان، ساورکلاته، پیچک محله کتول، مزرعه کتول و محمدآباد کتول و برفتان و عباس آباد کتول می باشد. گویش کتولی گویشی از زبان مازندرانی است.
موسیقی مقامی کتول: چاربیده ( چهاربیته ) کَله کَش، نی بید ( نِی بیت ) منظومه عاشقانه طالب ( مشترک با مازندران ) و منظومه حماسی عباس گالش ( مشترک با منطقه ملک )
صنایع دستی: چادرشب بافی ( بُقبند ) بقچه بند، سفره بافی، لباس سنتی چوپانی ( چوقا ) و صنایع چوب قاشق، لگن ( لاک ) ، چیقه
کتول Katul در گذشته یکی از نواحی هفتگانه استراباد و از نواحی شرقی طبرستان محسوب می شده است. شهر علی آباد که به آن کمال غریب نیز گفته می شد حاکم نشین بلوک کتول بوده که خوانین کتول از دوران صفوی بر ان حاکم بودند. کتول ها گروهی از اقوام طبری تبار بودند که در بلوک کتول که از نواحی هفتگانه استراباد و شرق طبرستان محسوب می شد مسکن داشتند و قدمت اطلاق نام کتول به این منطقه به عصر صفوی می رسد هرچند قدمت واژه کتول در استراباد و طبرستان به قرن ششم می رسد و ریشه واژه کرتوی Kartu به هزاران سال قبل می رسد. زبان کتول ها گویشی از زبان مازندرانی است که با زبان طبری باستان و گویش قدیم استراباد و گویش گرگان قدیم نزدیکی دارد.
نجف زاده بارفروش در کتاب واژه نامه مازندرانی معانی چندی را در ذیل واژه کتول katul بیان نموده است:
• دامپروری
• دامدار
• کوه
• کوهستان و ترانه کوهستان
علاوه بر این واژه کتول در زبان مازندرانی به معنی گاودار ( گالش ) - منطقه آزاد چرا - محلی - سرکش - محجوب است.
همچنین در ادبیات قدیم و برخی از اشعار کهنه و بومی مازندرانی از واژه کتول استفاده شده است که شعر زیر از نمونه ان است:
مردم کتولی به گویش کتولی که گویشی از زبان طبری است سخن می گویند. علی آباد کتول از نظر جغرافیایی، شرقی ترین منطقه طبری زبان و یکی از اصلی ترین بلوک های استرآباد قدیم محسوب می شود. گویش فندرسکی برگرفته از بخش فندرسک است. این دسته از مردمان طبری به خود کتول و به زبان خود کتولی می گویند.
... [مشاهده متن کامل]
از مهم ترین محله هایی که در علی آبادکتول به گویش کتولی صحبت می کنند محله خارکلاته، محله علی آباد محله جنگلده و روستاهای آلوستان، ساورکلاته، پیچک محله کتول، مزرعه کتول و محمدآباد کتول و برفتان و عباس آباد کتول می باشد. گویش کتولی گویشی از زبان مازندرانی است.
موسیقی مقامی کتول: چاربیده ( چهاربیته ) کَله کَش، نی بید ( نِی بیت ) منظومه عاشقانه طالب ( مشترک با مازندران ) و منظومه حماسی عباس گالش ( مشترک با منطقه ملک )
صنایع دستی: چادرشب بافی ( بُقبند ) بقچه بند، سفره بافی، لباس سنتی چوپانی ( چوقا ) و صنایع چوب قاشق، لگن ( لاک ) ، چیقه
کتول Katul در گذشته یکی از نواحی هفتگانه استراباد و از نواحی شرقی طبرستان محسوب می شده است. شهر علی آباد که به آن کمال غریب نیز گفته می شد حاکم نشین بلوک کتول بوده که خوانین کتول از دوران صفوی بر ان حاکم بودند. کتول ها گروهی از اقوام طبری تبار بودند که در بلوک کتول که از نواحی هفتگانه استراباد و شرق طبرستان محسوب می شد مسکن داشتند و قدمت اطلاق نام کتول به این منطقه به عصر صفوی می رسد هرچند قدمت واژه کتول در استراباد و طبرستان به قرن ششم می رسد و ریشه واژه کرتوی Kartu به هزاران سال قبل می رسد. زبان کتول ها گویشی از زبان مازندرانی است که با زبان طبری باستان و گویش قدیم استراباد و گویش گرگان قدیم نزدیکی دارد.
نجف زاده بارفروش در کتاب واژه نامه مازندرانی معانی چندی را در ذیل واژه کتول katul بیان نموده است:
• دامپروری
• دامدار
• کوه
• کوهستان و ترانه کوهستان
علاوه بر این واژه کتول در زبان مازندرانی به معنی گاودار ( گالش ) - منطقه آزاد چرا - محلی - سرکش - محجوب است.
همچنین در ادبیات قدیم و برخی از اشعار کهنه و بومی مازندرانی از واژه کتول استفاده شده است که شعر زیر از نمونه ان است:
منطقه استرآباد و علی آباد کتول مهد دانش و علوم دینی و مذهبی هم نیز بوده است و علمای بزرگ ، عارف ، عالم و هدایت گری را پرورده که چراغ راه مردم شریف و شهید پرور این حیطه بوده لند. . . .
از جمله این بزرگان و چراغ های هدایت جامعه می توان از مرحوم آیةالله میرکتولی و مرحوم حاج شیخ سید ابوالقاسم حسینی و علی الخصوص میتوان از فقید سعید عالم ربانی فقیه اهل بیت علیهم السلام و مجتهد جامع الشرایط مرحوم حضرت آیت الله ألعظمی علامة کربلایی شیخ علی علی نژاد استرآبادی کتولی نام برد. . . .
... [مشاهده متن کامل]
این بزرگواران نه تنها در زمان حیاتشان سبب خیر و نیز وجود مبارکشان مایه خیر و برکت برای افراد جامعه بود بلکه بعد از طی شدن این مدت از رحلت آنان مزار مطهر هر یک از این صالحین و مردان خدا محل زیارت و استفاده روح مومنان و مومنات می باشند. . . .
و من الله التوفیق
۱۴۰۰٫۰۳٫۱۰
از جمله این بزرگان و چراغ های هدایت جامعه می توان از مرحوم آیةالله میرکتولی و مرحوم حاج شیخ سید ابوالقاسم حسینی و علی الخصوص میتوان از فقید سعید عالم ربانی فقیه اهل بیت علیهم السلام و مجتهد جامع الشرایط مرحوم حضرت آیت الله ألعظمی علامة کربلایی شیخ علی علی نژاد استرآبادی کتولی نام برد. . . .
... [مشاهده متن کامل]
این بزرگواران نه تنها در زمان حیاتشان سبب خیر و نیز وجود مبارکشان مایه خیر و برکت برای افراد جامعه بود بلکه بعد از طی شدن این مدت از رحلت آنان مزار مطهر هر یک از این صالحین و مردان خدا محل زیارت و استفاده روح مومنان و مومنات می باشند. . . .
و من الله التوفیق
۱۴۰۰٫۰۳٫۱۰
ما کتولی ها اکثرا طبری تباریم. مردم فندرسک نیز طبری تبارند. لطفا تبار طبری ما را ذکر کنید.