مرتضی زبیدی محمد

[ویکی نور] محمد بن عبدالرزاق حسینی با کنیه ابوالفیض و مشهور به مرتضی زبیدی در سال 1145ق در بلگرام (لجرام) هند متولد شد. وی در لغت و حدیث و رجال و انساب تبحر داشته و از بزرگان اهل تصنیف است. اصالتش به شهر واسط عراق می رسد و در زبید از شهرهای یمن تربیت یافته و بزرگ شده است.
وی از زبید به حجاز سفر کرد و در 1167ق وارد مصر شد و اسماعیل، کتخدا عذبان او را مورد عنایت خاص خود قرار داد و با او دوستی فراوان کرد. سرانجام بین عام و خاص شهرت یافت و به صعید و دیگر نقاط مصر سفر کرد و مورد احترام و تجلیل بزرگان آن دیار قرار گرفت. بسیاری از ارباب علم و سلوک را دید و سفرنامه ها نوشت. وی تألیف شرح قاموس را آغاز کرد و سالها برای اتمام آن رنج برد و پس از آنکه شرح قاموس را در 14 جلد به پایان رسانید، آن را تاج العروس نامید و بدین مناسبت ولیمه ای داد که همه طلاب و اساتید وقت در آن ولیمه دعوت شده بودند.
چندی نگذشت که فضیلت او به اوج شهرت رسید و سیل هدایا و تحف به سوی او سرازیر گردید. پادشاهان حجاز و هند و یمن و شام و عراق و مغرب اقصی و ترک و سودان و الجزایر با او مکاتبه کردند. اعتقاد مردم در حق او چندان فزونی گرفت که بسیاری از مردم مغرب چنین می پنداشتند که هر که حج کند و به زیارت زبیدی نرود و هدیه ای تقدیم او نکند حج او کامل نخواهد بود. سید مرتضی زبیدی بر اثر طاعون در مصر، در سال 1205ق درگذشت.
زبیدی تألیفات بسیار دارد و برخی 138 اثر از او نقل کرده اند که از آن جمله است:
تاج العروس من جواهر القاموس