مَراغی، عبدالقادر (مراغه ۷۶۸ق ـ هرات ۸۳۸ق)
موسیقی دان، شاعر، خوشنویس، تصویرگر، نوازندۀ عود، و خواننده ایرانی. فارمر، موسیقی شناس انگلیسی، او را «اعجوبه» می دانست. سه کتابِ کنزالالحان (گنج الالحان)، جامع الالحان، و مقاصدالالحان مهم ترین و مشهورترین آثار عبدالقادر محسوب می شود. کنزالالحان مجموعه ای از ساخته های عبدالقادر بود که از آن نسخه ای به جا نمانده است. جامع الالحان حاوی تمام قواعد موسیقی آن دوران، و مهم ترین اثر مراغی است. مقاصدالالحان، خلاصۀ جامع الالحان است و نسخه های متعددی دارد. آثار دیگر عبدالقادر عبارت اند از شرح الادوار یا زبدةالادوار فی شرح الادوار، در شرح کتاب «الادوار»؛ نوشتۀ صفی الدین اُرموی، که بعضی نسخِ آن، رسالۀ ضمیمه ای با نام زوایدالفواید نیز دارد. سلطان احمد جلایر در تقدیرنامه ای به تاریخ نیمۀ صفر ۷۷۹ق، فضل و دانش مراغی و تسلط او را در نواختن بربط (عود)، و نگارش انواع خط ستوده است. عبدالقادر نشان هایی از امیرتیمور نیز دریافت کرد. معروف است که پدر مراغی، از کودکی او را همراه خود به مجالس می بُرد و «به حال او التفات تمام داشته» و «او را از خاک برگرفته» و مایل بود تا عبدالقادر «نغمات طیّبه» قرآن را با آگاهی تمام و به آواز خوش بخواند. بعدها در موقعیتی خطرناک که فاصله ای با مرگ نداشت، در منطقه ای که امیرتیمور صدای او را بشنود، سوره ای از قرآن را با صدای بلند خواند و امیرتیمور که تحت تأثیر قرار گرفته بود از گناهش گذشت، خندید و گفت: «ابدال زبیم، چنگ در مصحف زد». شرط بندی بر سر ساختنِ ۳۰ تصنیف معروف به «نوبت مرتب» در دربار سلطان حسین جلایری با رضوان شاه، موسیقی دان معروف آن دوره، در کتاب ها ذکر شده و بیان کنندۀ تسلط مراغی بر موسیقی و نیز علاقۀ سلطان حسین جلایری به هنر است. بر اساس این شرط بندی، تا ۳۰ روز مراغی هر روز باید یک تصنیف چهار قسمتی از نوع «نوبت مرتب» می ساخت؛ مبلغ این شرط بندی، صدهزار دینار بود. او علاوه بر نوبت مرتب چهار قسمتی، یک قسمت دیگر هم با نام «مُسْتَزاد» هم به آن اضافه کرد و هر روز در پایان روز در مجلس خلوت به حضور پادشاه و اکابر عرض می کرد. او دربارۀ این ماجرا در جامع الالحان آورده است: «پس روز عرفه هر سی نوبت را عوض کردم بلازیاده و نقصان و مبلغ صدهزار دینار خواجه رضوان شاه با دختر خود بدین فقیر دادند ...» مراغی همچنین با زبان و موسیقی ترکی آشنا بوده و اشعاری نیز به ترکی از او برجا مانده است.
موسیقی دان، شاعر، خوشنویس، تصویرگر، نوازندۀ عود، و خواننده ایرانی. فارمر، موسیقی شناس انگلیسی، او را «اعجوبه» می دانست. سه کتابِ کنزالالحان (گنج الالحان)، جامع الالحان، و مقاصدالالحان مهم ترین و مشهورترین آثار عبدالقادر محسوب می شود. کنزالالحان مجموعه ای از ساخته های عبدالقادر بود که از آن نسخه ای به جا نمانده است. جامع الالحان حاوی تمام قواعد موسیقی آن دوران، و مهم ترین اثر مراغی است. مقاصدالالحان، خلاصۀ جامع الالحان است و نسخه های متعددی دارد. آثار دیگر عبدالقادر عبارت اند از شرح الادوار یا زبدةالادوار فی شرح الادوار، در شرح کتاب «الادوار»؛ نوشتۀ صفی الدین اُرموی، که بعضی نسخِ آن، رسالۀ ضمیمه ای با نام زوایدالفواید نیز دارد. سلطان احمد جلایر در تقدیرنامه ای به تاریخ نیمۀ صفر ۷۷۹ق، فضل و دانش مراغی و تسلط او را در نواختن بربط (عود)، و نگارش انواع خط ستوده است. عبدالقادر نشان هایی از امیرتیمور نیز دریافت کرد. معروف است که پدر مراغی، از کودکی او را همراه خود به مجالس می بُرد و «به حال او التفات تمام داشته» و «او را از خاک برگرفته» و مایل بود تا عبدالقادر «نغمات طیّبه» قرآن را با آگاهی تمام و به آواز خوش بخواند. بعدها در موقعیتی خطرناک که فاصله ای با مرگ نداشت، در منطقه ای که امیرتیمور صدای او را بشنود، سوره ای از قرآن را با صدای بلند خواند و امیرتیمور که تحت تأثیر قرار گرفته بود از گناهش گذشت، خندید و گفت: «ابدال زبیم، چنگ در مصحف زد». شرط بندی بر سر ساختنِ ۳۰ تصنیف معروف به «نوبت مرتب» در دربار سلطان حسین جلایری با رضوان شاه، موسیقی دان معروف آن دوره، در کتاب ها ذکر شده و بیان کنندۀ تسلط مراغی بر موسیقی و نیز علاقۀ سلطان حسین جلایری به هنر است. بر اساس این شرط بندی، تا ۳۰ روز مراغی هر روز باید یک تصنیف چهار قسمتی از نوع «نوبت مرتب» می ساخت؛ مبلغ این شرط بندی، صدهزار دینار بود. او علاوه بر نوبت مرتب چهار قسمتی، یک قسمت دیگر هم با نام «مُسْتَزاد» هم به آن اضافه کرد و هر روز در پایان روز در مجلس خلوت به حضور پادشاه و اکابر عرض می کرد. او دربارۀ این ماجرا در جامع الالحان آورده است: «پس روز عرفه هر سی نوبت را عوض کردم بلازیاده و نقصان و مبلغ صدهزار دینار خواجه رضوان شاه با دختر خود بدین فقیر دادند ...» مراغی همچنین با زبان و موسیقی ترکی آشنا بوده و اشعاری نیز به ترکی از او برجا مانده است.